Η ΑΙΩΝΙΑ ΕΦΗΒΕΙΑ 

ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

(Αναφορά στο νέο βιβλίο του Κώστα Λάμπου:

Κοινωνική αν-Ισότητα και Αταξικός Ουμανισμός)

 Φώτης Καγγελάρης*

 

 

«Ένοχος είναι αυτός που κάνει πίσω στην επιθυμία του»

Lacan

 

Έχω γράψει και άλλοτε για τον Κώστα Λάμπο, όταν σχολίασα το περίφημο βιβλίο του για την ιδιοκτησία.

Το παρόν φαίνεται να είναι ο δεύτερος πυλώνας της ιδεολογίας του σχηματίζοντας με το προηγούμενο μια ουμανιστική αψίδα για να περάσει η ιστορία και η προοπτική του ανθρώπου.

Μας δίνει, έτσι, τον μίτο για την ερμηνεία του φαινομένου της κοινωνικής αν-Ισότητας και ταυτόχρονα της υπέρβασής του σε αυτό που αποκαλεί Αταξικό Ουμανισμό.

Ο Κώστας Λάμπος παρότι κάνει πολιτική φιλοσοφία, ο υπότιτλος του βιβλίου είναι «Δοκίμιο πολιτικής φιλοσοφίας της Πράξης», και ολόκληρος είναι μια ανήμερη πολιτική σκέψη, κατά βάση κάνει φιλοσοφία της ύπαρξης, συγκροτεί μια μαρξική υπαρξιακή φιλοσοφία. Ουσιαστικά, μιλάει για την επιθυμία και πως πραγματοποιείται πολιτικά-κοινωνικά. Ο πολιτικός του λόγος είναι ένας λόγος  περί επιθυμίας. Θα λέγαμε ότι μετά  τον Descartes, τον Spinoza, τον Marx, τον Freud, τον Lacan, ως ένας μεγάλος θεωρητικός ο Κώστας Λάμπος έρχεται να μας μιλήσει, πολιτικά, για την επιθυμία. Αλλά όχι για μια επιθυμία πεπερασμένη όπως είναι η ατομική αλλά για εκείνη την επιθυμία που θα συνεχίζεται πέραν του χρόνου, που θα καταυγάζει την προοπτική του αιώνα όπως, επί του παρόντος, καταυγάζει το τεχνητό σκοτάδι της ζωής μας. Εκείνη την επιθυμία όπου τα υποκείμενα της ιστορίας συγκροτούν το Εμείς. Όπου η αίσθηση της ματαιότητας δίνει την θέση της στο νόημα. Έλλειψη νοήματος ίσον έλλειψη αγάπης προς εαυτόν. Η αγάπη προς εαυτόν δεν βρίσκει αντιστοιχία σε έναν κόσμο άνευ αγάπης. Το νεοσύνθημα «καλύτερα πετυχημένος παρά ερωτευμένος» τα λέει όλα.

Ζω δεν μπορεί να σημαίνει άλλο παρά επιθυμώ. Αλλά, ως προς τι; Σ’ αυτό που θα έκανε τον άνθρωπο να δει ολόκληρη την εικόνα του εαυτού του μέσα στον καθρέφτη της ταξικής συνείδησής του, μέσα στον καθρέφτη μιας αταξικής κοινωνίας. Όπου το εγώ σχηματίζεται μέσα στον καθρέφτη του Εμείς. Η συνείδηση του σύμπαντος αντιβαίνει στην ατομική συνείδηση.

Είναι η επιθυμία, λοιπόν, που κινεί το σύμπαν και εδώ θυμάμαι τον συλλογισμό του Lacan ότι ένοχος είναι αυτός που κάνει πίσω στην επιθυμία του: Αυτός που αφήνεται να χειραγωγηθεί ως προς την πορεία του κόσμου.

Θα διαφωνήσω, ωστόσο, με την πολεμική του βιβλίου στον Heidegger και την φαινομενολογία. Τί άλλο είναι το «η ζωή μια συστημένη επιστολή προς τον θάνατο» παρά του «πράξε» όπως γράφεις και συ , φίλε Κώστα, στον υπότιτλο του βιβλίου σου; Θα έγραφες εάν δεν υπήρχε το τελικό σημείο του θανάτου;

Ως προς το ύφος της γραφής, αρκετά κεφάλαια θυμίζουν γραφές του  πρωτόγονου υλισμού, διαθέτουν ένα αγνό παιδικό ενθουσιασμό.

Ωστόσο, το σύνολο της γραφής θυμίζει εγκυκλοπαίδεια, με επιμέλεια από ένα αφοσιωμένο ταμένο δάσκαλο, αλλά επίσης από έναν σύγχρονο σοφό διανοούμενο.

Γι’ αυτό και κατά στιγμές, προτιμώ τη γραφή του Κώστα Λάμπου από τη γραφή του Marx, γιατί στον Marx (προτεστάντης) έλειπε από τη γραφή του το πάθος.

Ο Κώστας Λάμπος ως νέος Λούθηρος τοιχοκολλά στην εκκλησία της ταξικής επανάστασης το κείμενο του και ως νέος Marx μας προσφέρει τα «Χειρόγραφα του 2024». Τοιχοκολλά τα κείμενά του στη συνείδησή μας, στο αδιέξοδό μας, και μας δείχνει τον τρόπο και τον δρόμο για να ακούσουμε τα λόγια του Marx: «Η ρίζα του ανθρώπου είναι ο ίδιος ο άνθρωπος».

Κάτι ακόμα. Θα πρέπει  να επαναπροσδιορίσουμε την εικόνα του πλούτου, να παρατηρήσουμε ότι το κεφάλαιο, η ταξικότητα του και η τοξικότητα του είναι πια σημείο στον υπολογιστή, άυλο, παραμένοντας ωστόσο φετίχ, όπως το ήθελε ο Marx. Και ως σημείο σε μια μετανεωτερική συνθήκη είναι σκληρότερο, ανάλγητο παρότι φροντίζει ώστε ο εργαζόμενος να μπορεί να πάρει μια αύξηση που θα του δώσει τη δυνατότητα για να αγοράσει ένα κουλούρι.

Χρειαζόμαστε πια σημειολόγους-γλωσσολόγους για να ερμηνεύσουμε τις συντεταγμένες του κεφαλαίου πριν τις επιπτώσεις του, έτσι όπως, ως σημείο, αόρατο και άυλο κυβερνάει τον κόσμο: Ένα σημαίνον άνευ σημαινόμενου που προτείνει ως μοντέλο ζωής τον παραλογισμό, την φτηνή υπεραπόλαυση, την ενοχή εάν το υποκείμενο δεν καταναλώνει, την σαδιστική εντολή να μην μπορείς να μην είσαι καλά- όταν σου υπαγορεύει την εντολή της αλλοτρίωσης το βράδυ από την τηλεόραση. Την εντολή του πως, του ερωτεύεσθαι και του πως του θνήσκειν. Την ζωή ως one night stand.

Και εδώ είναι που προκύπτει και το μεγάλο ερώτημα: εάν η ανθρωπότητα έχει πειστεί και κόπτεται πια γι’ αυτό το μοντέλο ζωής, όπου το ίδιο το Εγώ και το σώμα του υποκειμένου λειτουργεί ως πολιτική και κοινωνική φυλακή του, και μάλιστα με την συγκατάθεση του, από που περιμένουμε πια τη ρήξη και την αλλαγή; Μήπως, δεν είμαστε ουτοπικοί, με την έννοια του ουμανισμού, αλλά απλώς ανεδαφικοί; Μήπως περιμένουμε πια από το τυχαίο και το απροσδόκητο; Μήπως η επιθυμία δεν είναι πια συστατικό της λογικής αλλά της τρέλας και του ψυχιατρείου, όπως έλεγε ο Deleuze; Περιμένουμε πια μια σπίθα «παλαβομάρας»;

Ωστόσο, τα ποτάμια θα συναντηθούν, φίλε Κώστα. Οι σπασμοί του συστήματος (οι πόλεμοι, η Γάζα, το μοίρασμα της θάλασσας) το βεβαιώνουν, γίνονται αντίσκιο στο βλέμμα μας για να διακρίνουμε την θάλασσα. Τα ποτάμια της εργασίας, της τέχνης, του πολιτισμού, όπως επίμονα γράφεις, συναντώνται για εκείνη τη νύχτα όπου κανένα σύννεφο δεν θα σκιάζει την πανσέληνο των ονείρων μας και καμμιά καταιγίδα τον ήλιο της ανατολής.

Και συ μπροστά, σείοντας, όπως σου έγραφα σ’ ένα προηγούμενο κείμενο, στο αριστερό σου χέρι, το κόκκινο διαβατήριο της ιδεολογίας σου, το ανήκειν στο κόμμα και στο όραμα  της εργαζόμενης ανθρωπότητας.

Ο Κώστας Λάμπος είναι ένας από τους μεγάλους ουμανιστές και ίσως ένας από τους τελευταίους ρομαντικούς. Είμαι βέβαιος ότι ήταν μεταξύ εκείνων των νέων, όταν φώναζαν, εκείνη την εποχή, «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε», εξάλλου παραμένει νέος, αλλά και μεταξύ εκείνων που φώναζαν στον Μάη του ΄68: «Ας είμαστε ρεαλιστές, να ζητάμε το αδύνατο».

Ο Κώστας Λάμπος μας λέει, λοιπόν, ότι ο κόσμος δεν είναι αυτός. Ο κόσμος είναι αυτός που μπορούμε να ονειρευτούμε όπως έλεγε σε ένα από τα email που μου είχε στείλει :«Όσο για την επανάσταση, εμείς οι ουμανιστές δεν την αντιλαμβανόμαστε ως υπόθεση παρεών, ομάδων και λοιπών συσπειρώσεων εξουσιομανών, συστημικών αριστερών λύκων αλλά ως έρωτα συνεργαζόμενων και αλληλέγγυων συλλογικοτήτων. Θα περιμένουμε πολύ, ε; Ναι. Αλλά ερχόμαστε από πολύ μακριά και πάμε να συναντήσουμε τους εαυτούς μας στο μέλλον που δημιουργούμε».

Μήπως να καρφιτσώσουμε αυτή τη φράση στο πέτο μας, εκεί που δεν υπάρχει πια το κόκκινο γαρύφαλλο;