Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΗΘΙΚΗ

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΗΘΙΚΗ

Γράφει ο Φώτης Καγγελάρης[1]

Συμβολή στην παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Λάμπου «Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ» εκδ. Κουκκίδα, που έγινε στο «Ενναλακτικό Βιβλιοπωλείο», Θεμιστοκλέους 37, Αθήνα, την Παρασκευή 15/12/2017.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

O Kώστας Λάμπος στο βιβλίο του αυτό καταπιάνεται μ’ ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια στην ιστορία του ανθρώπου αυτό της «ατομικής ιδιοκτησίας», και μάλιστα, ανάμεσα σε δύο έννοιες με ιδιαίτερη συμβολική και σημασιολογική βαρύτητα, αυτές της «γέννησης» και του «θανάτου».

Ομολογώ την αμηχανία μου να παρουσιάσω ένα βιβλίο μ’ ένα τέτοιο θέμα, αφενός λόγω της τεράστιας σημασίας του αφετέρου λόγω του ότι δεν γράφω αμιγώς πολιτικά κείμενα, παρότι όλα μου σχεδόν τα κείμενα είναι πολιτικά. Επί πλέον συνέπεσε χρονικά μ’ ένα άλλο, δύσκολο για μένα, αυτής της περιόδου, κείμενο την « Έννοια της ανεξαρτησίας στο σύγχρονο κόσμο», που αποτελούσε συμμετοχή της Ελλάδας στο ανάλογο πρότζεκτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πως να καταπιαστείς μ’ ένα τέτοιο θέμα και πως να το παρουσιάσεις όταν έχουν ασχοληθεί με αυτό πολιτικοί φιλόσοφοι, ενδεικτικά αναφέρω, σαν τον Marx, τον Engels, τον Bakounine, τον Blanqui, ή τον Proudhon ή στο πλαίσιο της κλασσικής φιλοσοφίας ο Locke, o Hobbes κ.α. Και βέβαια ο Hegel του οποίου το πρώτο κεφάλαιο της «Φιλοσοφίας Δικαίου» είναι αφιερωμένο στην ιδιοκτησία. ($$ 41-71).

Αλλά μήπως και η θρησκεία δεν είχε λόγο επ’ αυτού, συχνά με αντιφατικό τρόπο, όταν πχ. λέει «πιο εύκολα θα περάσει κάβος από μάτι καρφίτσας παρά πλούσιος στον Παράδεισο» ή «αφήστε τα όλα και ακολουθήστε με» ή «δώσε τον ένα σου χιτώνα» ενώ, από την άλλη μεριά, στο πλαίσιο πάντα της ίδιας θρησκείας, ο Προτεσταντισμός ισχυρίζεται ότι είναι καθήκον του ανθρώπου να πλουτίσει, δηλαδή να κατέχει. Γι’ αυτό και σήμερα οι πιο πλούσιες χώρες του κόσμου είναι αυτές με το αντίστοιχο δόγμα. Είναι σημειολογικά χαρακτηριστικό της αντίφασης αυτής, ότι το χρώμα των χαρτονομισμάτων στις προτεσταντικές χώρες, πριν το ευρώ, ήταν έντονο και ζωηρό σε αντίθεση με τις καθολικές χώρες όπου το χρώμα ήταν σβησμένο και υποτονικό, να περνά όσο γίνεται απαρατήρητο, μη ενοχικά για τον κάτοχο τους.

Αλλά και οι άλλες θρησκείες του πλανήτη ασχολήθηκαν επισταμένα με το θέμα μας, πχ η μόνη ιδιοκτησία που έχει ο βουδιστής μοναχός είναι το ράσο του και το πιάτο μέσα στο οποίο οι πιστοί του εναποθέτουν τη φτωχική, από το υστέρημα τους, τροφή.

Στον δε Ινδουϊσμό, ο μοναχός δεν κατέχει ούτε το ένδυμα του. Ολόγυμνους θα δείτε τους Αγίους, βόρεια του Varanasi.

Μα και στις κοινωνικές ομάδες της υποσαχάριας Αφρικής, του Ειρηνικού, της λεκάνης του Αμαζονίου και του Οrinoco δεν τίθεται άραγε το θέμα της ιδιοκτησίας, όπως αντίστοιχα ετέθη στα κοινόβια των ‘60ς ή στην «Ουτοπία» του φιλοσοφικού και πολιτειακού συστήματος του Th. More, 300 χρόνια νωρίτερα από τη σκέψη του Marx;

Τι είναι αυτή η ιδιοκτησία;

Ο Κώστας Λάμπος τόλμησε να διαπραγματευτεί το ερώτημα και τα κατάφερε. Έτσι, δέχτηκα μετά χαράς την πρόσκληση του, αφού προηγουμένως του είχα εκφράσει την πλήρη εκτίμηση μου, όταν είχα πρωτοδιαβάσει ένα απόσπασμα, σ’ ένα κοινό τόπο συνάντησης, στην ιστοσελίδα της εκπομπής «Ανιχνεύσεις» του Π. Σαββίδη. 

ΕΙΣΗΓΗΣΗ

Ο Κώστας Λάμπος, επιχειρώντας μια βύθιση στην ιστορία, μας λέει ότι ο τρόπος της ζωής μας, δηλαδή, ο τρόπος ζωής που επιβάλλεται ως κοινωνική συνθήκη και η ατομική ιδιοκτησία που υπαγορεύει αυτόν τον τρόπο, δεν είναι ούτε κάτι φυσικό, ούτε κάτι αναπόφευκτο. Η αναδίφηση του «πως» της ιστορίας μας δείχνει, ακριβώς, ότι η αίσθηση που έχουμε περί νοήματος, περί «είναι», περί χρόνου, περί θανάτου, περί εξουσίας, περί σχέσης με τον εαυτό και τον Άλλο είναι απόρροια του κοινωνικού πλαισίου που σφυρηλατεί τη συνείδηση κατά το δοκούν.

Θα πρόσθετα κάτι ακόμα. Ότι το χεγκελιανό «πράγμα» ή το λακανικό «πραγματικό» στην έκφραση τους επί του συμβολικού πεδίου θα εκφραστούν μέσω της γλώσσας, του σημαίνοντος, του κοινωνικού δεσμού από την εκάστοτε μορφή εξουσίας η οποία θα μορφοποιήσει το «πράγμα» κατά το συμφέρον της. Έτσι, η υποταγή, η κανονικοποίηση, η κατανάλωση, η εποπτεία γίνονται οι κατευθυντήριες οδηγίες για τη ζωή, μια ζωή που όχι μόνο δεν μετράει, αλλά που έχει χρέος να μην μετράει, να μην διαμαρτύρεται, να μην αντιστέκεται. Μια ζωή που οφείλει να κινείται στη βάση μιας «κατηγορικής προσταγής» του τύπου: «Κατανάλωσε ή  ενοχοποιήσου- αν δεν μπορείς να καταναλώσεις». Μια ζωή που οφείλει να τείνει στην ομοιομορφία, στην έλλειψη κριτικής, μια ζωή που οφείλει να αυτοευνουχίζεται, δηλαδή, να σημαίνει επιτυχής μέσα στο υπαγορευμένο πλαίσιο, έτσι, όπως προκύπτει, από την αόρατη φωνή του Κυρίου, του Ιδιοκτήτη, του Θεού, της Τηλεόρασης.

Θυμηθείτε εδώ την ανάλυση του Althusser στο «ε, εσύ». Αλλά, και  την Butler όταν εύστοχα υπογραμμίζει την επιθυμία του  «ανήκειν» έναντι του φόβου της αποξένωσης, με κόστος όμως το να μην είσαι αυτός που θέλεις να είσαι. 

Όπως έλεγε ο Marx, αλλοτρίωση δεν είναι μόνο μια οικονομική αξία, αλλά και μια ηθική αξία που αφορά την ζωή. Δηλαδή, η έννοια της υπεραξίας δεν αφορά μόνο την σχέση εργασίας-προϊόντος, αλλά, επίσης, την επιπλέον απόλαυση που προκύπτει από την αλλοτρίωση και κυριαρχία. Ο κυρίαρχος ωστόσο, κυριαρχείται από την κυριαρχία του, δηλαδή, από το ότι δεν μπορεί παρά να αλλοτριώσει την ζωή του άλλου. Η «υπεραπόλαυση», επισημαίνει ο Lacan, είναι η εγγενής ιδιοκτησία του σώματος του Άλλου.

Ο Κώστας Λάμπος μας φέρνει αντιμέτωπους με το τεράστιο πλέγμα της πολιτικό-στρατιωτικό-θρησκευτικής εξουσίας που αναδύεται ως νόμιμος φύλακας της ατομικής ιδιοκτησίας. Μας φέρνει αντιμέτωπους με αυτό που όλοι βιώνουμε, όλοι ζούμε καθημερινά, την διαπότιση της ζωής μας από τους μηχανισμούς εκείνους οι οποίοι δημιουργώντας κοινωνία-κράτος-εξουσία μας καθορίζουν ως κοινωνικά όντα έτσι ώστε να δεχόμαστε να αγωνιστούμε και να πεθάνουμε για μια ατομική ιδιοκτησία ή για το όνειρο της απόκτησής της.

Ο Κώστας Λάμπος βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Με την εμβρίθεια ενός ιστορικού, ενός φιλοσόφου και ενός πολιτικού, πολιτικού με την αριστοτελική έννοια της πολιτικής ως ηθικής, μας αναπτύσσει το μόρφωμα της ιδιοκτησίας ως συνισταμένη του νοσούντος κοινωνικού σώματος, αφαιρώντας του τις μεταφυσικές φτερούγες, ότι πρόκειται τάχα για θεϊκή ή μεταφυσική κατάσταση που γειώνεται στο αντίστοιχο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Μην ξεχνάμε βέβαια, ότι ο πρώην ιδιοκτήτης της ιστορίας είναι ο Θεός, ο οποίος δεν φτιάχνει απλά τον κόσμο, αλλά, φτιάχνει τον κόσμο του, τον κήπο του, το περιβόλι του εντός του οποίου απαιτεί θεϊκή υπακοή και τάξη επί των  υπηκόων  του. Ο Θεός δεν φτιάχνει τον κόσμο για να τον χαρίσει, αλλά, φτιάχνει τον κόσμο για να τον κατέχει. Ο Παράδεισος είναι μια ιδιοκτησία η οποία, όμως, δεν θα είχε νόημα ως τέτοια αν δεν υπήρχε ο άλλος έναντι του οποίου η ιδιοκτησία αποκτά νόημα, παράλληλα με το ότι ο άλλος αυτός είναι, επίσης, κτήση του ίδιου  του κτήτορα. Αφού, λοιπόν, ο Θεός είναι κτήτορας του κόσμου του, που τυχαίνει να είναι όλος ο κόσμος, και ο άνθρωπος «κατ’ εικόνα του» οφείλει να κατέχει το μερίδιο που του αναλογεί επί του κόσμου τούτου.

Όμως, όπως έλεγε ο αείμνηστος Βασίλης Ραφαηλίδης «Η δυστυχία του ανθρώπου αρχίζει από την στιγμή που μπήγει τον πρώτο πάσσαλο στην γη για να ορίσει την γη ως δική του» και ταυτόχρονα, προσθέτω, να απαγορεύσει με θεϊκή εντολή την καταπάτηση της ιδιοκτησίας: «ουκ επιθυμήσεις όσα εν τω πλησίον σου εστί».

Έλεγα, ότι ο Κώστας Λάμπος, τοποθετεί το φαινόμενο της ιδιοκτησίας στην κοινωνική και ιστορική του διάσταση ούτως ώστε το βιβλίο αυτό να είναι, αντίστοιχα, ένα χρηστικό εγχειρίδιο ερμηνείας, όχι μόνο του ίδιου του φαινομένου αλλά και των επιπτώσεων του επί της ιστορίας. Το βιβλίο αυτό ουσιαστικά είναι η μετάφραση του 1789, του 1848, του 1870, του 1917 για να αναφερθώ, μόνο, σε μερικούς σύγχρονους ιστορικούς σταθμούς ή στους αντίστοιχους ελληνικούς, όπως τους ερευνά ο Κώστας Λάμπος, την κομμούνα της Άνδρου ή την κομμούνα της Θεσσαλονίκης.

Θα τολμούσα ακόμα να παρομοιάσω το βιβλίο αυτό με την πρώτη καντιανή «Κριτική». Όπως ο Kant επιχειρεί να μας πει «πως» σκεφτόμαστε, τι είναι το «ορθώς σκέπτεσθαι», έτσι και ο Κώστας Λάμπος, μια για πάντα, μας δίνει τις συντεταγμένες του «σκέπτεσθαι» περί της ατομικής ιδιοκτησίας.

Είπα προηγουμένως, ότι, μεταξύ άλλων, επιχειρεί την ανάλυσή του φαινομένου και ως πολιτικός με την αριστοτελική  έννοια. Μην ξεχνάμε ότι ο Αριστοτέλης εντάσσει την Πολιτική στην Ηθική ως κλάδο της φιλοσοφίας. Η Πολιτική, στο βάθος, είναι Ηθική. Και μ’ αυτήν την έννοια, ο Κώστας Λάμπος, το βιβλίο του, είναι βαθύτατα ηθικό, τόσο τουλάχιστον, όσο και βαθύτατα ανθρώπινο. Αλληλέγγυο του συνανθρώπου, αλλά, άλλο τόσο  εξοργιστικό όταν βλέπεις μέσω της ανάλυσής του, ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς απαλλαγμένο από το θρησκευτικό και πολιτικό του ψεύδος αναδύεται ως μια αποκλίνουσα ανθρώπινη κατάσταση η οποία, ακριβώς, ως αποκλίνουσα έχει την ανάγκη μιας διαρκούς «κατάστασης ανάγκης» θα έλεγε ο Agaben, σαν κι’ αυτή που διανύουμε τώρα. Μιας διαρκούς «κατάστασης ανάγκης» που εξωραΐζεται με την υποτιθέμενη ασφάλεια.

Κώστα Λάμπε, εντάσσω το βιβλίο σου αυτό όχι μόνο στα κλασικά της πολιτικής φιλοσοφίας, αλλά, επίσης στα δοκίμια περί Ηθικής, όπως αυτό του Rawls ή του Dworkin, που, παρότι, άπτoνται της οικονομίας ή της δικαιοσύνης είναι βαθύτατα προτάσεις για μια κοινωνία δικαίου, εντός, βέβαια, για τον Rawls και τον Dworkin , του αστικού πλαισίου.

Ο Κώστας Λάμπος, λοιπόν, βαθύτατα ηθικός, ουμανιστής, τέκνο του Διαφωτισμού -θα του άξιζε ένα λήμμα με το όνομά του στην εγκυκλοπαίδεια του D’ Αlamber και του Diderot ή ένα εδάφιο στο λεξικό του Voltaire- ουσιαστικά, επιχειρεί να επαναπροσδιορίσει τη σχέση με τον Άλλον στη βάση μιας ηθικής που επιτρέπει την συνύπαρξη όχι στη βάση του χεγκελιανού κράτους αλλά στη βάση της καντιανής «κατηγορικής προσταγής».

Και στο σημείο αυτό, θα ήθελα να πω, ότι, κατ’ ουσία, ο Κώστας Λάμπος επιχειρεί μια υπέρβαση της διάστασης φυσικό-ηθικό-κοινωνικό. Μας λέει, ότι, αυτό που θεωρούμε ως φυσική κατάσταση, η ιδιοκτησία, είναι η νοσούσα κοινωνική κατάσταση, είναι, για να θυμηθούμε τον Freud, μια διαστροφική συμπεριφορά η οποία έχει παρακάμψει την φυσική οδό του «ανήκειν» στην κοινωνία.

Ο Κώστας Λάμπος, με την ερμηνεία της ιστορίας, μας δείχνει ότι το φυσικό δίκαιο και το ηθικό δίκαιο είναι ταυτόσημα, δεν υπάρχει διάσταση εντός του βιώματος και του ψυχισμού του ανθρώπου παρά μόνο τεχνητά, για λόγους σκοπιμότητας. Ο άνθρωπος δεν είναι ένα κακό παιδί το οποίο χρειάζεται φυλακές και βασανιστήρια για να δει το λάθος του και την οδό που του προτείνει το σύστημα. Ο άνθρωπος έχει, εν τω γεννάσθαι, την δυνατότητα να είναι ηθικό ον, εάν δεν υποστεί την διαστροφή της άνωθεν επιβολής των νόμων, εκείνων που αποβλέπουν στο συμφέρον των ολίγων.

Και για να μην παρεξηγηθώ, δεν λέω ότι ο άνθρωπος γεννιέται ηθικός. Κάθε άλλο. Όπως έλεγε ο Freud, ο πολιτισμός είναι η μετουσίωση και οριοθέτηση των ορμεμφύτων σε κοινωνική επιθυμία, και που ο Marx, στα «Χειρόγραφα του ’44», αποκαλούσε «λοιμώδη ανάσα του πολιτισμού». Εννοώ ότι φέρει μέσα του την δυνατότητα μιας ηθικής τάξης, δηλαδή την δυνατότητα μιας σχέσης με τον Άλλον που προκύπτει από την είσοδό του στην γλώσσα, στο σημαίνον. Δεν πάει ο νόμος με όπλα να χτυπήσει την πόρτα του υποκειμένου ξημερώματα. Είναι το υποκείμενο του λόγου που πάει ξημερώματα να συναντήσει το νόμο-λόγο.

Θα μιλούσα, με άκρα προσοχή, για μια κοινωνική αυτορρύθμιση, και θα χρησιμοποιούσα, προς τούτο, την γνωστή παραβολή του Schopenhaouer για τους σκαντζόχοιρους. Και λέω με άκρα προσοχή, γιατί το θέμα της αυτορρύθμισης, αυτοδιαχείρησης, συλλογικότητας, αναρχικής διευθέτησης είναι, ακριβώς, αυτό που επικαλείται σήμερα ο πλέον ακραίος φιλελευθερισμός, βλέπε Greenspan, για την ασυδοσία του κεφαλαίου. Ο νεοφιλελευθερισμός νομιμοποιεί το «Alien» του κεφαλαίου βαφτίζοντας το αυτοδιαχείριση. Είναι αυτή τούτη η «υπεραπόλαυση» για την οποία μίλησε ο Lacan, η οποία απεμπολεί πάσα έννοια νόμου, ανθρώπου, ζωής, απεμπολεί ακόμα και την έννοια της ιδιοκτησίας αφού δεν υπάρχει κάτι το οποίο να του ανήκει, του ανήκουν τα πάντα, το «τέρας» ανήκει μόνο στον εαυτό του, είναι τα πάντα και εξ’ αυτού συνώνυμο του θανάτου. 

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να παραθέσω ως περίπτωση του αντίθετου της ιδιοκτησίας στον σύγχρονο κόσμο τον μετανάστη, τον πρόσφυγα, τον πολιτικά και οικονομικά διωγμένο, αυτόν που σήμερα συμβολίζει την αιώνια επιθυμία του ανθρώπου, εκείνη που τον έκανε να επιβιώσει μέσα στον χρόνο, την επιθυμία να διασχίσει, βουνά, θάλασσες, ερήμους, πάγους, ζούγκλες, στέπες για να ορίσει τον τόπο της κατοικίας του, δηλαδή, να οριστεί ο ίδιος και από «Ιπτάμενος Ολλανδός», από «ερριμμένο ον», να αναδυθεί ως κατοικ-όν.

Θυμίζω τη σκέψη του Hegel όταν έλεγε ότι στην ιδιοκτησία συμπεριλαμβάνεται ο εαυτός αφού ιδιοκτησία είναι το στάδιο αντικειμενοποίησης της βούλησης. Θεωρούσε δε ως πρώτη έκφραση του «κακού» την παραβίαση της ιδιοκτησίας. Και θυμίζω, παράλληλα, την θυελλώδη κριτική που εισέπραξε από τον Marx, ιδιαίτερα για την παράγραφο 260.

Ο πρόσφυγας, έλεγα, είναι εκείνος που δεν έχει τίποτα, κάποιες φορές ούτε τα ρούχα του, δεν του ανήκει ούτε καν το σώμα του το οποίο ανήκει στον διακινητή, στον βιαστή, στον συνοριοφύλακα. Το σώμα του είναι ο τρόπος να μεταφέρει την επιθυμία του, το σώμα του είναι μια αποσκευή που ωστόσο δεν του ανήκει, για την μεταφορά της επιθυμίας του. Του ανήκει μόνο εκείνη η άσβεστη επιθυμία που τον υποχρεώνει να κάνει χρήση του θανάτου για να νικήσει τον θάνατο σε μια λέμβο.

Αυτός, ο απολύτως χωρίς ιδιοκτησία άνθρωπος έρχεται να μας χτυπήσει την πόρτα, και θέλω να υπενθυμίσω εδώ, εν σχέση με την ταύτιση της φυσικής ηθικής με την κοινωνική ηθική που ανέφερα πριν, και που τόσο έξοχα αναδύεται ανάμεσα στις γραμμές του βιβλίου του Κώστα Λάμπου, ότι σύγχρονοι διανοητές όπως ο Derrida και ο Levinas, εννοούν τον ξένο ως δικαιούχο της φιλοξενίας μας άνευ όρων. Και θέλω να υπενθυμίσω, επίσης, την άποψη του Kant για το ίδιο θέμα, στο γνωστό βιβλίο του για την «Αιώνια ειρήνη», θέση η οποία θεσπίστηκε από τον ΟΗΕ στα δικαιώματα των προσφύγων, το 1951. Οι διατυπώσεις αυτές μας λένε, ότι, το δίκαιο, η ηθική δεν έρχονται από το μέρος του κατέχοντος, αλλά, παρά του μη έχοντος, ο οποίος δημιουργεί ηθική από το γεγονός και μόνο ότι μας χτυπά την πόρτα. Και ηθική δεν σημαίνει κάτι άλλο, παρά ζωή. Ας θυμηθούμε εδώ τον Foucault: «Ο ρατσισμός είναι η τομή ανάμεσα σε αυτόν που πρέπει να ζήσει και σε αυτόν που πρέπει να πεθάνει. Είναι η διπλή κίνηση μιας πολιτικής που αναλαμβάνει την ιδιοκτησία της ζωής και θεσπίζει τον θάνατο».

Τελειώνοντας, να υπενθυμίσω τον λόγο του Husserl (1935) όταν ανυποψίαστος για τα δεινά που έρχονταν  αποκαλούσε την Ευρώπη «συνείδηση της οικουμένης». Και, καλώς-κακώς, ήταν. Μην ξεχνάμε τα λόγια του Marx: «η αστική τάξη έπαιξε ένα σπουδαιότατο επαναστατικό ρόλο».

Σήμερα; Η ιδιοκτησία κινείται από μόνη της, χωρίς όνομα, χωρίς σύνορα, το χρηματοπιστωτικό σύστημα πλημμυρίζει ανεξέλεγκτα τις ηπείρους, δεν ελέγχεται από πουθενά, αδιάφορο παρασύρει ζωές, πληθυσμούς, το κλίμα, τον πλανήτη.

Το «πράγμα» δρα εκτός του συμβολικού πλαισίου, όπως δρούσε η παλίρροια του ναζισμού. Μόνο που σήμερα δρα «πολιτισμένα», δηλαδή σκοτώνει έμμεσα χαμογελώντας ευγενικά. Δεν έχετε παρά να δείτε τα πολιτικά πρόσωπα στην τηλεόραση.

Η ιδιοκτησία σήμερα δρα χωρίς λόγο, χωρίς σκοπό. «Χωρίς νόημα», θα έλεγε ο Attali, όπως χωρίς νόημα είναι η ανθρώπινη ζωή η οποία προσμετράται με σκορ κατανάλωσης. 

Το βιβλίο του Κώστα Λάμπου δημιουργεί ηθική εισάγοντας το ατομικό υλικό «τίποτα» ως προϋπόθεση μιας έννομης κοινωνίας όπου ο «παράδεισος» δεν θα είναι ιδιοκτησία.

Σ’ αυτήν την εποχή, σ’ αυτόν τον αιώνα των εξεγέρσεων, της μετανάστευσης, της νέας τάξης ιδιοκτησίας και του μοιράσματος του κόσμου, το βιβλίο του Κώστα Λάμπου μας προσφέρει την δυνατότητα να αφουγκραστούμε τις κινητήριες δυνάμεις αυτού του κόσμου εάν εννοήσουμε το που οφείλεται η κακοδαιμονία του.

Το βιβλίου του Κώστα Λάμπου, σαν ένα κόκκινο διαβατήριο, από κείνα που κουνούσε στο υψωμένο χέρι του ο Μayakovski για να χαιρετήσει την επανάσταση, δεν θα ανατρέψει τον κόσμο. Όμως, είναι σίγουρο, ότι το φάντασμα που ο  Marx έλεγε ότι ίπταται πάνω από τον κόσμο έχει όνομα το βιβλίο του Κώστα Λάμπου.

Ο ίδιος λέει, κλείνοντας το βιβλίο του: «Κλείνοντας αυτή τη μελέτη θεωρώ πως έγινε κατανοητό ότι η ατομική ιδιοκτησία αποτελεί την κύρια αιτία ολόκληρης της ανθρώπινης τραγωδίας. Αυτή την αλήθεια προσπάθησα να αναδείξω και να την φέρω στο κέντρο του δημοσίου διαλόγου με τη βεβαιότητα πώς ο διάλογος δεν έβλαψε ποτέ και κανέναν εκτός από εκείνους που μας θέλουν βωβούς, κωφούς, τυφλούς και δούλους ανύπαρκτων και ψεύτικων θεών και υπαρκτών και πραγματικών, εξουσιών, εκμεταλλευτών».

Πράγματι, ο διάλογος κάποιους βλάπτει, φίλε Κώστα. Το σύστημα ετοιμάζει γενιές σε άγνοια, κατάλληλες για δουλειά και πόλεμο. Δεν επιτρέπεται πια η σκέψη, η οποία πάντα ήταν ύποπτη, αλλά τώρα αυτό είναι απροκάλυπτο και νόμιμο. Όπως στo «Μetropolis» του F. Lang, αγαπητοί φίλοι, οι λαοί οφείλουν να είναι πηγή εργατών και στρατιωτών. Γι’ αυτό, βυθιστείτε στα κινητά σας, αγαπητοί φίλοι, και στα video-games, νομίζοντας ότι έτσι σκέπτεστε.

Το βιβλίο του Κώστα Λάμπου, βαθύτατα συναισθηματικό, ένα ευαγγέλιο ουμανισμού θα το χαρακτήριζα, συναντά ευθέως την συναισθηματικότητα του Marx όταν έλεγε: «Η θεωρία είναι ικανή να κατακτήσει τις μάζες αφότου γίνει ριζοσπαστική. Ριζοσπαστική σημαίνει να πιάνει τα πράγματα από τη ρίζα. Η ρίζα όμως για τον άνθρωπο είναι ο ίδιος ο άνθρωπος».

 Ο Κώστας Λάμπος, αυτός ο έφηβος της επανάστασης, αυτός ο  άρχοντας επαναστάτης, άρχοντας συναισθημάτων στα οποία δεξιώνεται όλη την ανθρωπότητα, κατευθείαν ερχόμενος μέσα από τις πιο βίαιες και ταυτόχρονα πιο τρυφερές σελίδες του Ρομαντισμού, μου θυμίζει τον καταπόρφυρο Blanqui, όταν έλεγε: «Όποιος έχει τα όπλα έχει και το ψωμί». Αλλά, προσοχή, συμπλήρωνε ο Saint Juste: «Όσοι κάνουν μισή επανάσταση σκάβουν τον λάκκο τους μόνοι τους».

ΥΓ.

Αν είχαμε χρόνο, θα επιχειρούσα να βλέπαμε το θέμα μας από την αρχή, λαμβάνοντας υπόψη την θεώρηση του όντος στις μελέτες του  20^ου αιώνα. Δηλαδή, εκκινώντας από τη χουσσερλιανή φιλοσοφία και την ψυχανάλυση και θέτοντας το ερώτημα «τι είναι η ιδιοκτησία;».

To «proprieté» στα γαλλικά σημαίνει και «ιδιοκτησία» και «ιδιότητα» ενός πράγματος, όπως και στα ελληνικά εξάλλου, το πρώτο συνθετικό της λέξης.  Αλλά, το «ίδιον», το «propre»της ιδιοκτησίας, πως ορίζεται;

 Έχω το δικαίωμα να είμαι ιδιοκτήτης του χεριού μου; Του σώματος μου; Της σκέψης μου; Μην ξεχνάμε ότι, σε κάποια καθεστώτα η σκέψη μου δεν πρέπει να μου ανήκει, είναι παράνομη εάν δεν έχει ελεγχθεί ως συνάδουσα με το σύστημα. Θυμηθείτε την επιθεώρηση του πάστορα στην Ολλανδία-τα σπίτια στο Άμστερνταμ εξακολουθούν να μην έχουν κουρτίνες-όπως και τις σύγχρονες έρευνες σε σπίτια για κατοχή έντυπου υλικού, δηλαδή σκέψης.

Έχω δικαίωμα να πω οι αναμνήσεις «μου»; Ο ελεύθερος χρόνος «μου»; Η ζωή μου είναι δική «μου»; Οι κτητικές αντωνυμίες τι νόημα έχουν; Και κατ’ αρχήν έχουν δικαίωμα να υπάρχουν; Έχω δικαίωμα να πω «ο χώρος μου» αλλά όχι «η γη μου»;  Κι’ ακόμα περισσότερο, μπορώ άραγε να μιλώ για «αλήθεια»; Για ποια «αλήθεια» πρόκειται; Για την ύποπτη «Αλήθεια» με άλφα κεφαλαίο ή για την αλήθεια «μου» η οποία όμως πρέπει να τεθεί υπό κρίση όσον αφορά το «μου» και κατά συνέπεια τη δυνατότητα της να υπάρχει. Χωρίς «αλήθεια», λοιπόν; Υπενθυμίζω εδώ την άποψη του Rorty για το άχρηστο της αλήθειας και την συνάδουσα άποψη για τα «fake news» του Trump.

 Εάν έχω δικαίωμα επί της ιδιοκτησίας του σώματος μου, εάν το πόδι μου είναι δικό μου, εάν έχω την κυριότητα του βλέμματος μου -«Eίμαι ένα σώμα και έχω ένα σώμα» έλεγε ο M. Merleau-Ponty- τότε, μήπως ν’ αναρωτηθούμε επί της φράσης του Heidegger ότι, δεν είμαι μόνο εδώ που στέκομαι, αλλά μέχρι εκεί που φτάνει το βλέμμα μου, μέχρι εκεί που φτάνει η πέτρα που θα πετάξω. Κι αυτό το «είμαι μέχρι εκεί» δεν δηλώνει άραγε ιδιοκτησία, αφού το «είμαι μου», κατ’ αρχάς ως σώμα, μου ανήκει;

 Η «Λογική» της σχολής του «Port Royal» (16..) προτείνει να διαχωρίσουμε την «ιδιοκτησία» από την «κατοχή». Έτσι, είμαι ιδιοκτήτης των συναισθημάτων μου γι’ αυτή την γυναίκα- ακόμα κι αν πω: «δεν έχω συναισθήματα γι’ αυτή τη γυναίκα»- αλλά όχι κάτοχος της γυναίκας. Το ανήκειν των συναισθημάτων συνιστά την κατοχή μου από αυτά και επί αυτών, αλλά με κανένα τρόπο την κατοχή της πηγής.

Μην ξεχνάμε ότι φιλόσοφοι σαν τον Locke και τον Hobbes εντάσσουν στην έννοια της ιδιοκτησίας, εκτός των υλικών αντικειμένων και την ζωή, την ελευθερία, την ψυχή, την εργασία κλπ. Σήμερα, θα λέγαμε και την πνευματική ιδιοκτησία.

Μ’ άλλα λόγια, οφείλω να είμαι ιδιοκτήτης της ατομικής επιθυμίας «μου»,  ιδιοκτήτης του λόγου «μου», ιδιοκτήτης της ευθύνης «μου», αν θέλετε, της σαρτρικής ευθύνης «μου»; Θέτοντας το διαφορετικά, μέσω μιας λακανικής οπτικής: εάν είναι η επιθυμία εκείνη που με κατέχει κι όχι εγώ την επιθυμία, μπορούμε άραγε να κάνουμε μια επαναστατική απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας της επιθυμίας, αντικείμενο της οποίας είναι το υποκείμενο; Μ’ άλλα λόγια μπορούμε να καταργήσουμε την επιθυμία για ιδιοκτησία θέσης, εξουσίας, φύλου; Έχω το δικαίωμα να πω το φύλο «μου» μού ανήκει; Ότι μου ανήκει η αγάπη των γονιών «μου»;

Γιατί, εάν όχι, τότε είναι περιττό να μιλήσουμε απόψε για την ιδιοκτησία και γενικά να μιλάμε. Εξ’ ονόματος τίνος μιλώ εάν δεν μιλώ εξ’ ονόματος μου; Και με αυτή τη λογική, έχει δικαίωμα ο Κώστας Λάμπος να πει ότι αυτό το βιβλίο είναι δικό του;

 Και, εάν ναι, τι αναγνωρίζουμε ως ιδιοκτησία αν το πρώτο υλικό αγαθό είναι το σώμα μου; Η ασθένεια «μου» είναι δική «μου», η ηδονή του σώματος είναι η ηδονή «μου»; Μπορούμε να πούμε ότι ο θάνατος «μου» μού ανήκει πλήρως, ότι το θνήσκειν είναι η απόλυτη ιδιοκτησία, όπως έλεγε ο Heidegger, αφού κανείς δεν μπορεί να μου το πάρει και κανείς δεν μπορεί να πεθάνει στη θέση μου; Ή ακόμα, έχω το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του θανάτου «μου» είτε σαν αυτοκτονία είτε σαν ευθανασία, εάν το «έχω ένα σώμα» γίνεται ευάλωτο όσον αφορά την κτητικότητα  του από εμένα, παρότι είμαι αυτό το σώμα;

Και όσον αφορά την τρέλα «μου», την κατάθλιψη «μου», τα όνειρα «μου» στον ύπνο μου», τις φαντασιώσεις «μου» (οι οποίες μπορεί να είναι εχθρικές ως προς εμένα τον ίδιο, ναι, μπορώ  ν’ αγαπώ και να μισώ ταυτόχρονα εκείνο που αγαπώ, καταδεικνύοντας έτσι τον βαθμό της αλλότητας που με κατέχει, της οποίας είμαι ιδιοκτησία) επιδέχονται, άραγε, κτητικό προσδιορισμό; Το μίσος; Το ασυνείδητο;

Και η Ετερότητα που υποβόσκει στο βάθος, αυτός ο Άλλος που είμαι εγώ, ο «ξένος», δεν είναι άραγε το πιο βαθύ κι ανομολόγητο κομμάτι μου, εκείνο που κατέχω και με κατέχει περισσότερο από κάθε τι; Δεν είμαι, άραγε, ιδιοκτησία της Ετερότητας μου η οποία μου προσδίδει ταυτότητα;

Όλα αυτά, ακόμα κι αν φαίνονται σχολαστικά, ωστόσο δημιουργούν προϋποθέσεις ή συνέπειες σχέσεων ικανές να διαλύσουν ομάδες, κοινότητες, συλλογικότητες, κοινωνίες. Το «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» της Luxenbourg εκκινεί από πολύ βαθιά μέσα μας. Η ιδιοκτησία της εξουσίας και της αλήθειας είναι τα όπλα του φασισμού μέσα μας.

Μην ξεχνάμε ότι, στα λατινικά η ιδιοκτησία αποδίδεται ως «dominium» και εξ’ αυτού «domaine» και «domicile» (κατοικία) δηλαδή «κυριαρχία», αλλά κυριαρχία επί τίνος; Κι αν υποθέσουμε ότι το σπίτι που μένω δεν είναι δικό μου ή δεν οφείλει να είναι δικό μου, το συναίσθημα που έχω γι’ αυτόν τον χώρο όταν βάζω το κλειδί στην πόρτα ή όταν ξυπνάω στο δωμάτιο (πως να το πω «μου» αφού δεν ξέρω αν μου ανήκει, αν πρέπει να «μου» ανήκει) μπορούν άραγε να είναι δικά «μου», να «μου» ανήκουν, να είναι ιδιοκτησία «μου»;  Και εξ’ αυτού, αυτόματα, να επιβάλλω ιδιοκτησιακό καθεστώς στον υλικό χώρο; Τι μας ανήκει, αν μας ανήκει, κοιτάζοντας το; Τι σημαίνει το «εγώ το είδα πρώτος»; Ή το «εγώ το είπα πρώτος»;

Και τι κάνουμε με τη ζήλεια; Τι κάνουμε μ’ εκείνο το «που κοιτάς;» ή το «τι σκέφτεσαι;» «γιατί του μίλησες;» ή «γιατί της χαμογέλασες;»;  Ή τι κάνουμε με την περίπτωση του «ανήκειν» σε κάποιον όπου, ακριβώς, το αίτημα είναι «θέλω να θέλεις να σου ανήκω», δηλαδή «η απόλαυση σου οφείλει να είναι εγώ»; Μ’  άλλα λόγια, το «θέλω ν’ ανήκω μόνο σ’ εσένα» ή «δεν ανήκα ποτέ σε κανένα, μόνο σ’ εσένα ανήκω», δεν σημαίνει, άραγε, «θέλω να είμαι η ιδιοκτησία σου» και ενδεχομένως, «να είσαι η ιδιοκτησία μου»; Η φράση, ωστόσο, θα μπορούσε να είναι άκυρη εάν εκείνο το «θέλω» δεν μου ανήκει. Τότε, όμως, ποιος μιλάει;

Την επόμενη φορά θα μιλήσουμε για τις κτητικές αντωνυμίες και την προέλευση τους.

---

[1] Ο Φώτης Καγγελάρης είναι Διδάκτωρ Ψυχοπαθολογίας. Σπούδασε στο Παρίσι (μαθητής των Tomkiewicz, Cooper και Lacan, παρακολούθησε επίσης Φιλοσοφία και Γλωσσολογία), όπου διετέλεσε Ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας. Εργάζεται και ζει στην Αθήνα. Τα τελευταία χρόνια εντρυφεί επίσης στην ψυχαναλυτική ανθρωπολογία μελετώντας τις μάσκες των λαών του κόσμου και στη φιλοσοφία και την ψυχαναλυτική σημειολογία της φωτογραφικής εικόνας.

Συνένετευξη του Κώστα Λάμπου στον Γιώργο Γιαννόπουλο για την ιστοσελίδα Η ΑΤΕ ΖΕΙ

Η ΑΤΕ ΖΕΙ

https://www.facebook.com/groups/739804049501199/permalink/967816120033323/, 

Γιώργος Γιαννόπουλος

 «Ουκ επ’ άρτω μόνο ζήσεται άνθρωπος»

21 Φεβρουαρίου 2018

Συνέντευξη: Κώστας Λάμπος, συγγραφέας.

Συνάδελφοι καλημέρα!

Μια πρώτη γνωριμία με τους συναδέλφους συγγραφείς και καλλιτέχνες της ΑΤΕ !

Δυστυχώς για την κοινωνία μας, το ξεπούλημα της ΑΤΕ, που έπληξε οικονομικά το πιο υγιές κομμάτι της ελληνικής παραγωγής, την αγροτιά μας, και γενικότερα την οικονομία της χώρας, έπληξε οικονομικά και κοινωνικά και τον αξιόλογο πληθυσμό εξειδικευμένων στελεχών του χώρου μας.

Ένα παράπλευρο πλήγμα στον πολιτισμό μας είναι και το πολιτιστικό επίπεδο του καταργηθέντος προσωπικού.

Αυτό έχουμε χρέος να αναδείξουμε και οι συνεντεύξεις που επιχειρούμε, είναι η απόδειξη του μεγέθους της αξίας των προερχόμενων από την ΑΤΕ στελεχών της.

Μετά την πρόσκλησή μας, ανταποκρίθηκαν πολλοί άξιοι συνάδελφοι και έχουμε πολλά ενδιαφέροντα να μάθουμε και ίσως να ασχοληθούμε!

Έχουμε βέβαια τη δυνατότητα για ερωτήματα ή απόψεις προς τον καλεσμένο μας.

Σήμερα θα παρουσιάσουμε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη με το συνάδελφο

συνταξιούχο ΑΤΕ Κώστα Λάμπο (1939), συγγραφέα, ο οποίος σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες και είναι Διδάκτορας της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του FREIE UNIVERSITÄT BERLIN.

-Διετέλεσε Πρόεδρος της Κεντρικής Διοίκησης του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας.

-Διευθύνων Σύμβουλος της Ανώνυμης Αγροτικής Ασφαλιστικής Εταιρίας Ζωής και Υγείας του Ομίλου Εταιριών της Αγροτικής Τράπεζας.

-Από το 1984 μέχρι το 2004 ήταν στέλεχος της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας. Υπηρέτησε από θέσεις ευθύνης στις Διευθύνσεις: Μελετών και Προγραμματισμού, Συνεταιρισμών, Δικτύου Καταστημάτων Γερμανίας, Κεντρικού Καταστήματος και Υποστήριξης Δικτύου από την οποία και συνταξιοδοτήθηκε το 2004.

Η Συνέντευξη

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Ποια είναι τα βιβλία που έχετε εκδώσει;:

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Γράφω από τα φοιτητικά μου χρόνια και συγκεκριμένα από το 1965 ως εκδότης και διευθυντής του οικονομικοπολιτικού περιοδικού ΟΥΜΑΝΙΣΤΗΣ, όργανο της ‘Ένωσης

Ουμανιστών Ελλάδας’ με θεωρητικό προσανατολισμό την ‘Συμβουλιακή Δημοκρατία’, το οποίο απαγόρευσε η χούντα τον Απρίλη του 1967. Από το 1974 μέχρι σήμερα χουν εκδοθεί δεκαεφτά (17) βιβλία μου, από τα οποία κυκλοφορούν σήμερα τα παρακάτω :

1. Συνεταιρισμοί και ανάπτυξη, Εκδόσεις ΤΥΠΩΘΗΤΩ/ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΔΑΝΟΣ, Αθήνα 2000.

2. Αμερικανισμός και Παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της Παρακμής, ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, Αθήνα 2009.

3. Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον Ουμανισμό, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2012.

4. Ποιος φοβάται το Υδρογόνο; Η επανάσταση του υδρογόνου, η ελεύθερη ενέργεια και η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013.

5. Η Άμεση Δημοκρατία στον 21ο αιώνα, Αναζητώντας την ουσία πέρα από μύθους και ιδεολογίες, Συλλογικός τόμος (Επιμέλεια, Πρόλογος και συμμετοχή), ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013.

6. Θεός και Κεφάλαιο. Δοκίμιο για τη σχέση μεταξύ θρησκείας και εξουσίας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2015.

7. Η γέννηση και ο θάνατος της ατομικής ιδιοκτησίας, Η ατομική ιδιοκτησία ως μήτρα βίας, εξουσίας, ανισότητας, εγκληματικότητας, σκοταδισμού και ανηθικότητας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2017.

Τα υπόλοιπα εννιά:

8. Unterentwicklung, Akkumulationskanäle und Kapitalbildungsmöglichkeiten in unterentwickelten Agrarländern, Berlin 1974.

9. Ιμπεριαλισμός και υπανάπτυξη, Βερολίνο 1975.

10. Μετανάστευση. Ευλογία ή κατάρα;, Βερολίνο 1978.

11. Abhängigkeit und fortgeschrittene Unterentwicklung dargestellt am Beispiel der Landwirtschaft Griechenlands, R. G. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 1981.

12. Εξάρτηση, προχωρημένη υπανάπτυξη και αγροτική οικονομία της Ελλάδας, AIXMH, Αθήνα 1983.

13. Απ’ την κρίση στην υπέρβαση του ελληνικού περιφερειακού καπιταλισμού, ΑΙΧΜΗ, Αθήνα 1988.

14. Συντεταγμένες εθνικής αγροτικής ανασυγκρότησης, ΗΛΙΑΝΘΟΣ, Αθήνα 1991.

15. Η Ζεύξη Ρίου Αντιρρίου και οι εχθροί της ανάπτυξης, Αθήνα 1993.

16. Εισαγωγή στον οικονομικό προγραμματισμό, ΗΛΙΑΝΘΟΣ, Αθήνα 1996.

17. Εικόνες ζωής σελίδες ιστορίας, Αθήνα 2012,

έχουν εξαντληθεί και δεν κυκλοφορούν πια.

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Λίγα λόγια για το περιεχόμενο του έργου σας.

Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Όπως εύκολα ο καθένας μπορεί να διαπιστώσει από τους τίτλους των βιβλίων μου, όλα μου τα βιβλία καθώς και τα εκατοντάδες άρθρα, μελέτες και αναλύσεις, δημοσιευμένα στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, αναφέρονται σε θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα της οικονομίας και της ελληνικής, και όχι μόνο, κοινωνίας που αμφισβητούν το υφιστάμενο καπιταλιστικό σύστημα και προτείνουν την μετάβαση των επιμέρους κοινωνιών αλλά και της ανθρωπότητας συνολικά στην μετακαπιταλιστική εποχή και στην αυτοδιευθυνόμενη κοινωνία με μορφή την Άμεση Δημοκρατία και περιεχόμενο την κοινωνική ισότητα και την Αταξική Κοινωνία.

Πρόκειται για μια δύσκολη επιλογή, αλλά τα αδιέξοδα και η παρακμή του καπιταλισμού που καταγράφονται ως προϊούσα καταστροφή του περιβάλλοντος, ως οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση του 99% του παγκόσμιου πληθυσμού από την οργανωμένη θεσμική, δομική και λειτουργική βία του καπιταλισμού για λογαριασμό του 1% και ως απειλή επιβολής μιας παγκόσμιας φασιστικής τάξης πραγμάτων, δεν αφήνουν άλλη επιλογή, σε όποιον κατανοεί την καταστροφικότητα της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και επέλεξε να είναι χρήσιμος, αντί να εξαργυρώσει τη σιωπή του με κάποια τριάντα αργύρια της προδοσίας.

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Συνεχίζετε το γράψιμο και τι νέο θα παρουσιάσετε;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Το γράψιμο είναι το οξυγόνο μου και όσο αναπνέω κανονικά θα γράφω και συνεπώς θα υπάρχω, όχι από καμιά ματαιοδοξία, αλλά γιατί έχω υποχρέωση να επιστρέψω στην κοινωνία όσα περισσότερα μπορώ από αυτά που μου έδωσε για να μεγαλώσω και να σπουδάσω. Κι αυτό γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι ο επιστήμονας δεν δικαιούται να είναι ουδέτερος, ούτε και δούλος της όποιας εξουσίας που ασκείται σε βάρος των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού.

Σχεδιάζω ένα βιβλίο με θέμα την συγκριτική φιλοσοφία μεταξύ των υφιστάμενων κοινωνικών συστημάτων και του διαχρονικά επιθυμητού και στον 21ο αιώνα επιτακτικά αναγκαίου για την αποτροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας που απειλεί την ανθρωπότητα και τη ζωή πάνω στην μοναδική κοινή πατρίδα όλων μας, πάνω στο διαστημόπλοιο Γη.

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Τι έχετε να πείτε στους νέους ανθρώπους, αλλά και γενικά σ αυτούς που θέλουν να ασχοληθούν με τη γραφή;

Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Στους νέους ανθρώπους έχω να πω ότι το Αύριο, που τους ανήκει, Μεθαύριο θα είναι Χθες και συνεπώς εκείνο που θα καθορίσει την ποιότητα της ζωής τους είναι το Σήμερα, που σημαίνει ότι οι ενέργειες ή/και οι παραλήψεις τους θα καθορίσουν την ύπαρξή τους. Θέλω λοιπόν να τους πω να μην αφήνουν το μέλλον τους στα χέρια εκείνων που υπηρετούν το κεφάλαιο γιατί αυτό οργανώνει το μέλλον σύμφωνα με τα δικά του εγκληματικά σχέδια καθυπόταξης και καταλήστευσης των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού. Οι νέοι άνθρωποι, τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, οφείλουν να σπάσουν τις πνευματικές αλυσίδες τους που έξυπνα και μεθοδικά σμιλεύει το κεφάλαιο με τους σκοταδιστικούς μύθους, τις κομματικές ιδεολογίες, με την παραπληροφόρηση και με την σκοτεινή και πνευματοκτόνο πλευρά του διαδικτύου που πολτοποιεί την Εαυτότητά μας και μας μετατρέπει σε οπαδούς, σε ‘ποίμνια’ και σε χουλιγκάνους, σε άβουλα όντα και σε άμορφη μάζα χωρίς αξιοπρέπεια και στοιχειώδη δικαιώματα.

Όσον αφορά εκείνους που γράφουν ή θέλουν να γράψουν τους προτρέπω να συνεχίσουν και να ξεκινήσουν χωρίς δισταγμό να γράφουν φτάνει να σκεφτούν σοβαρά για ποιόν λόγο θέλουν και τι θέλουν να γράψουν, γιατί υπάρχουν άνθρωποι που γράφουν για να αποκοιμίσουν και άλλοι που γράφουν για να ξυπνήσουν όσους κοιμούνται την στιγμή που κάποιοι εξυφαίνουν σχέδια υποταγής και εκμετάλλευσής τους. Το αφυπνιστικό γράψιμο είναι δύσκολο, γιατί απαιτεί πολύ διάβασμα καμιά φορά και σύγκρουση με τους νυχτοφύλακες του καπιταλιστικού συστήματος, αλλά στο τέλος σε αποζημιώνει αν κατορθώσεις να ανοίξεις τα μάτια έστω και ενός συνανθρώπου σου, γιατί έτσι μένει όρθιο και ζωντανό το διαχρονικό όραμα των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού για κοινωνική ισότητα και για έναν καλύτερο κόσμο.

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Έχετε ασχοληθεί με την ποίηση και εάν ναι, δώστε μας ένα δείγμα.

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Η ποίηση ως διαχρονικά συμπυκνωμένη και συμβολική γλώσσα, ως κώδικας ιστορίας και ως έκφραση του θετικού/κοινωνικού ρεαλισμού και όχι ως ποίηση για την ποίηση μπορεί, κατά την δική μου γνώμη, να συμβάλλει στην επαναστατική αφύπνιση συνανθρώπων μας και να δικαιώσει την ύπαρξή της ως χρήσιμη δημιουργία. Τα πρώτα γραπτά μου, όπως συμβαίνει συνήθως με όλους τους συγγραφείς, ήταν ποιήματα, αλλά δεν κατάφερα να γίνω ποιητής, γιατί στην πορεία διαπίστωσα ότι το είδος γραφής που μου ταιριάζει είναι το δοκίμιο που χρησιμοποιεί την έρευνα, την τεκμηρίωση, την απόδειξη και την αμεσότητα της γλώσσας. Έχω γράψει αρκετά και κατά καιρούς ποιήματα και καταθέτω δύο δείγματα πρωτόλειας απόπειρας ποίησης, κι εσείς επιλέγετε το κατά την γνώμη σας καλύτερο:

ΔΕΝ ΠΑΙΖΩ ΜΕ ΜΕΝΑ ΚΡΥΦΤΟΥΛΙ

Δεν είμαι εδώ για τις θρησκείες,

Δεν είμαι εδώ ούτε για τις ουσίες

Δεν είμαι εδώ ούτε για τις αφασίες

Που μου πασάρουν οι εξουσίες.

Όχι, όχι, όχι σ’ όλες αυτές τις ανοησίες.

Δεν είμαι οπαδός των μύθων του όποιου ιερατείου,

Δεν είμαι οπαδός δογμάτων του όποιου πρυτανείου,

Δεν είμ’ εγώ το Γιουσουφάκι του όποιου εμπορίου

Δεν είμαι δούλος ‘θεών’ και λάτρης χρηματιστηρίου.

Όχι, όχι, όχι σ’ όλες αυτές τις ανοησίες.

Είμαι της Μάνας-Φύσης ένα στερνοπούλι

Δεν παίζω με τον εαυτό μου κρυφτούλι

Ανήκω στη φυλή που ζει απ’ το μεροδούλι

Και κάνω βάρδια στης ισότητας το καραούλι.

Ναι, ναι, δεν παίζω μ’ εμένα κρυφτούλι.

Γι’ αυτό θέλω να ’μαι λεύτερος

Δεν θέλω να ’μαι τάχα ουδέτερος

Θέλω να ‘μαι ίσος κι’ όχι δεύτερος

Θέλω να ’μ’ Εγώ κι’ όχι ο έτερος.

Ναι, ναι, δεν παίζω μ’ εμένα κρυφτούλι.

Γιατί θέλω να ‘μαι λεύτερος

Ναι, να ’μαι θέλω λεύτερος

Να είμαι θέλω λεύτερος, λεύτερος, λεύτερος.

Κώστας Λάμπος, Αθήνα 2009

_______________

Το όνειρο της πέτρας

Μια ασήμαντη ασπρόμαυρη πέτρα

Που στο Σύμπαν αιώνες κυλάει

Με τον εαυτό της μιλάει,

Αναστενάζει, γελάει και κλαίει,

Αναστενάζει, πηδάει και λέει.

Να πεθάνω, λέει, θέλω,

Και το κορμί της κοιτάζει,

Σκόνη θέλω να γίνω

Που θα πνιγεί, ύπνο βαθύ,

Σε νερό που ήλιος το βράζει.

Κι’ όταν ξυπνήσω

Να ’μαι θέλω, λέει, ζωή,

Που θα παλεύει να ζει,

Που θα γεννάει και θα πονάει,

Που θα δημιουργεί και θα πεινάει,

Ώσπου να μάθει,

Με όσα θα πάθει

Ειρήνης και γνώσης παιδί

Να τρώει όνειρα

Και να χορταίνει.

Παρθενώνες να χτίζει,

Τη ζωή να φροντίζει,

Να πίνει στους γαλαξίες κρασί

Και καθώς το βιβλίο

Της ζωής θα διαβάζει

Να κλείνει στη Μάνα Φύση

Το μάτι με νάζι.

Το όνειρο της αρχαίας πέτρας

Μέγας πνευματικός σεισμός

Το όνειρο της ασπρόμαυρης πέτρας

Ένας Οικουμενικός Ουμανισμός

Κώστας Λάμπος, Αθήνα 2001

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Τι γνώμη έχετε για την ανάγνωση γενικά;

*Απάντηση Κώστας

Η ανάγνωση γενικά κάνει γονιμότερο το μυαλό μας, Αν είναι και ανάγνωση χρήσιμων βιβλίων γνώσης, τότε αυτή συμπληρώνει την τυπική μόρφωσή μας. Αν μάλιστα αυτή η ανάγνωση γίνεται συστηματικά και καθημερινή μας ανάγκη, τότε μιλάμε για αυτομόρφωση που καθαρίζει το μυαλό μας από τη σαβούρα που το φόρτωσε η τυπική εξουσιαστική παιδεία που αποσκοπεί στην υποταγή στην εκάστοτε εξουσία. Διαβάστε επιλέγοντας βιβλία επιστημονικά έγκυρης και κοινωνικά χρήσιμης Γνώσης και δώστε την ευκαιρία στον εαυτό σας να απελευθερωθεί και να κατακτήσει τον αυτοσεβασμό, την αυτοπεποίθηση και την πραγματική αξιοπρέπεια σ’ ένα Εγώ εντός του Εμείς και όχι σ’ ένα στείρο και μίζερο Εγώ εκτός και ενάντιά του.

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Το διαδίκτυο βοηθάει στην ενημέρωση, είτε στην επιμόρφωση;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Το διαδίκτυο αποτελεί μια από τις κορυφαίες κατακτήσεις των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού στον ασίγαστο αγώνα τους για την κοινωνική ισότητα, την πραγματική οικουμενική ειρήνη και την πραγματική δημοκρατία. Ο έλεγχός του όμως από την οικονομική ολιγαρχία οδηγεί στην σταδιακή μετακίνησή του από μέσο κοινωνικής απελευθέρωσης σε εργαλείο σκοταδιστικής, αποβλακωτικής και φασιστικής προπαγάνδας και κοινωνικής υποδούλωσης Το διαδίκτυο κρύβει πολλές παγίδες παραπληροφόρησης και χρειάζεται προσοχή από όσους το χρησιμοποιούν. Οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού οφείλουν να αποκτήσουν τον έλεγχο πάνω στο δημιούργημά τους και να το θέσουν στην υπηρεσία του αγώνα τους για την κοινωνική απελευθέρωσή τους από τον καπιταλισμό και για την αυτοδιάθεσή τους, η οποία προϋποθέτει την χρησιμοποίηση του διαδικτύου για την αντικειμενική ενημέρωση και την επιμόρφωση όλων ανεξαίρετα τον πολιτών, χωρίς τις οποίες καθίσταται αδύνατη η υπέρβαση του καπιταλισμού και η αντικατάστασή του από μια κοινωνία της ισότητας και του ανθρωπισμού. Ας μην αφήσουμε το διαδίκτυο από εργαλείο απελευθέρωσης της κοινωνίας να γίνει όπλο εναντίον της.

*Ερώτηση Γιώργος Γιαννόπουλος: Μοναξιά ή φιλία ή επανάσταση το διαδίκτυο;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Όσοι πιστεύουν ότι η απρόσωπη επικοινωνία και τα like στους λογαριασμούς των λεγόμενων κοινωνικών (;) δικτύων συνιστούν ένα κάποιο είδος φιλίας απατώνται οικτρά και συχνά πέφτουν θύματα διαδικτυακών εγκληματικών ενεργειών. Η φιλία, το σημαντικότερο συναίσθημα όλων των μορφών ζωής και ιδιαίτερα του ανθρώπου προϋποθέτει την εγγύτητα και την αμεσότητα, γιατί χωρίς αυτήν δεν μπορούν οι άνθρωποι να επικοινωνήσουν συναισθηματικά, να αφοσιωθούν ο ένας στον άλλον κι όλοι μαζί να χαρούν τη ζωή και να μοιραστούν αγωνίες και όνειρα για το μέλλον. Απλά οι περισσότεροι χρήστες του διαδικτύου καταφεύγουν σ’ αυτό για να αποφύγουν την μοναξιά στην οποία συστηματικά τους οδηγεί ο καπιταλισμός καταστρέφοντας όλες εκείνες τις κοινωνικές δομές και ευκαιρίες επικοινωνίας, γιατί φοβάται την κοινωνική επικοινωνία και προτιμά την ατομική απομόνωση που μετατρέπει το άτομο σε Εγώ εκτός του κοινωνικού συνόλου, σε μοναχικό, εγωιστικό και εχθρικό υποκείμενο ενάντια στο συλλογικό Εγώ, στο Εμείς όλοι μαζί και στην φιλοσοφία του όλοι για τον Έναν και ο Ένας για όλους.

Το διαδίκτυο είναι μια πραγματική επιστημονικοτεχνική επανάσταση, αλλά όσο βρίσκεται υπό τον έλεγχοι της παγκόσμιας οικονομικής ολιγαρχίας λειτουργεί ως αντεπανάσταση σε βάρος της κοινωνίας/ανθρωπότητας. Γι αυτό είναι αναγκαία μια επανάσταση των χρηστών του διαδικτύου με στόχο να το θέσουν υπό τον έλεγχό τους και για το συμφέρον τους, ώστε το διαδίκτυο να επανατοποθετηθεί στην υπηρεσία της κοινωνικής απελευθέρωσης, της καθολικής ευημερίας και της ευτυχίας όλων μας.

*Ερώτηση Γιώργος Γιαννόπουλος: Ποια η άποψή σας για την προσφυγιά και τη μετανάστευση;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Η προσφυγιά και η μετανάστευση έχουν αφήσει βαθύ το αποτύπωμά τους στο DNA του ελληνικού λαού εδώ και χιλιάδες χρόνια, επειδή αυτός ο τόπος αποτέλεσε άπειρες φορές στόχο κατάληψης και υποταγής από τις εκάστοτε μεγάλες δυνάμεις λόγω της εξαιρετικής γεωστρατηγικής του θέσης, αλλά και εξαιτίας συχνών εμφυλιοπολεμικών συγκρούσεων που τις προκαλούσε η διαίρεση των εκάστοτε ντόπιων ηγετικών ομάδων η οποία τους έσπρωχνε σε συνεργασία με ξένες ανταγωνιστικές δυνάμεις. Οι Έλληνες έχουν γνωρίσει άπειρες φορές την προσφυγιά και την μετανάστευση κι έχουν βαθιές τραυματικές μνήμες και βιώματα που σημάδεψαν το διαχρονικό τους Είναι.

Από αυτήν την άποψη οι Έλληνες ήταν πάντα φιλικοί και φιλόξενοι με τους κάθε φορά πρόσφυγες και μετανάστες που αναγκάζονταν να ζητήσουν άσυλο και φιλοξενία στον τόπο μας. Γι αυτό τα σποραδικά κρούσματα ρατσισμού που παρουσιάζονται αυτήν την περίοδο στην Ελλάδα σε βάρος των προσφύγων και των μεταναστών μπορούν να κατανοηθούν μόνο ως ξενόφερτα που υιοθετούνται από ακροδεξιές, φασιστικές και νεοναζιστικές ομάδες οι οποίες είναι ξένες προς τον διαχρονικό ελληνικό πολιτισμό και τις ανθρωπιστικές αρχές και αξίες του. Τελικά στον καπιταλισμό είμαστε όλοι ξένοι, πρόσφυγες και μετανάστες ακόμα και στο σπίτι μας και στην πατρίδα μας, αφού δεν ορίζουμε την ίδια τη ζωή μας.

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Πως σας έρχονται οι ιδέες για γράψιμο;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Οι επιλογές των θεμάτων μου δεν είναι αποτέλεσμα μεταφυσικών ή ξαφνικών ‘εμπνεύσεων’, αλλά προτεραιότητες μακροκοινωνικού επιπέδου που βάζει κάθε φορά η εθνική και διεθνής οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα σε συνάρτηση με τις δικές μου προτεραιότητες. Αποφεύγω να γράφω για ζητήματα της καθημερινότητας και να εμπλέκομαι σε ατέρμονες και φλύαρους διαλόγους που εκφυλίζονται σε μίζερες κοκορομαχίες που ασχολούνται με τα συμπτώματα και όχι με τις βαθύτερες αιτίες των φαινομένων, των καταστάσεων και του μακροκοινωνικού Γίγνεσθαι.

Έχω σπουδάσει, πάντα εργαζόμενος, οικονομικές επιστήμες και έχω ασχοληθεί με την θεωρητική και την εφαρμοσμένη επιστημονική έρευνα οικονομικών και κοινωνικών θεμάτων και καταστάσεων, πράγμα που μου επιτρέπει να βάζω βαθιά το επιστημονικό, ερευνητικό νυστέρι στα θέματα που πραγματεύομαι με σκοπό να ανακαλύψω της πραγματικές αιτίες της οικονομικής και κοινωνικής νοσηρότητας και να μην περιοριστώ σε θεωρητικές διαγνώσεις, αλλά να προχωρήσω σε προτάσεις θεραπείας της. Αυτή η επιμονή μου με φέρνει βέβαια σε αντίθεση με όσους ολιγάρχες, με τους πολιτικούς τους υπαλλήλους και τους λογής-λογής εξωνημένους οικονομολόγους και οικονομολογούντες, αλλά και με τους μηρυκάζοντες προπαγανδιστές των ΜΜΕ, που ευθύνονται για την οικονομική και κοινωνική νοσηρότητα, από την οποία αντλούν τεράστια παράνομα κέρδη και συσσωρεύουν αμύθητα πλούτη, με συνέπεια την εξαθλίωση της αποφασιστικής πλειονότητας του παγκόσμιου πληθυσμού. Καταλήγοντας είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η φτώχεια δεν προκύπτει από την υποτιθέμενη αδυναμία του πλανήτη να μας θρέψει όλους, όπως υποστηρίζουν οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι αλλά αποτελεί πολιτική επιλογή όλων των εξουσιαστών, γιατί αυτοί ανακάλυψαν ότι μπορείς να εκμεταλλευτείς περισσότερο και για περισσότερο χρόνο ανθρώπους χωρίς δικαιώματα και με άδειο στομάχι.

*Ερώτηση Γιώργος Γιαννόπουλος: Ποια θέματα σας ελκύουν περισσότερο για να γράψετε, ιστορικά, ερωτικά, κοινωνικά, ψυχολογικά, επίκαιρα, προσωπικά, άλλα;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Τα θέματα που κεντρίζουν το ενδιαφέρον μου είναι εκείνα που κάνουν κατανοητό πώς κινείται και πως λειτουργεί η εκάστοτε οικονομία και κοινωνία, ποιες είναι οι αιτίες και τα αποτελέσματα κάθε ξεχωριστού τύπου οικονομίας και κοινωνίας. Βέβαια τα άρθρα και τα βιβλία μου δεν είναι εύκολα και υποκατάστατα υπνωτικών, όπως άλλα είδη γραφής. Τα βιβλία μου και τα άλλα κείμενά μου, που εύκολα τα βρίσκει κανείς στο διαδίκτυο, τολμούν να προκαλέσουν διάλογο του αναγνώστη με τον εαυτό του, να συμβάλλουν δηλαδή στην αφύπνισή του, καταβάλλοντας φυσικά, το ανάλογο αντίτιμο, που εκφράζεται με την σιωπή όλων εκείνων των θεσμών των προσώπων, της καθεστηκυίας ιντελιγκέντσιας και των εντύπων που έχουν ως επάγγελμα και χρέος την παρουσίαση των νεοεκδοθέντων βιβλίων. Οι φύλακες του απάνθρωπου και καταστροφικού καπιταλιστικού συστήματος έχουν γνώση και προσπαθούν να αποκλείσουν από τον δημόσιο διάλογο όσους αποκαλύπτουν τα εγκλήματά τους κατά της ανθρωπότητας, του πλανήτη και του πολιτισμού. Αυτό το γεγονός οφείλουμε να το καταγγείλουμε και να κάνουμε καθήκον μας την, στόμα με στόμα και με κάθε άλλο πρόσφορο τρόπο και μέσο, ενημέρωση για τα καινούργια βιβλία που συμβάλλουν στην αφύπνιση του κοιμώμενου γίγαντα που «αν ξυπνήσει μονομιάς θα ’ρθει ανάποδα ο ντουνιάς».

*Ερώτηση Γιώργος Γιαννόπουλος: Ποιοι είναι οι αγαπημένοι Έλληνες και ξένοι συγγραφείς και πως επηρέασαν –εάν επηρέασαν- το έργο σας;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Στις τόσες δεκαετίες που κουβαλάω στην πλάτη μου διάβασα πολύ και πολλούς αξιόλογους συγγραφείς, όπως επίσης και πολλούς ‘ασήμαντους’ και εκτός των τειχών από τους οποίους άντλησα ιδέες, γνώση και σοφία, αλλά ποτέ δεν ταυτίστηκα με κανέναν και δεν έγινα ποτέ κανενός μαθητής ή ‘οπαδός’, κι αυτό γιατί αντιλαμβάνομαι τους συγγραφείς με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι μέλισσες τα άνθη, που τα επισκέπτονται όλα για να αντλήσουν απ’ αυτά τη γύρη τους που θα την μετατρέψουν σε μέλι. Ένας άλλος λόγος που δεν ξεχωρίζω συγγραφείς προκύπτει από το γεγονός ότι τα έργα τους δεν θα υπήρχαν χωρίς τα έργα των προηγούμενων συγγραφέων, πράγμα που αποκαλύπτει ότι τα επιστημονικά κυρίως έργα είναι λιγότερο ατομικά και περισσότερο καρποί μιας διαχρονικής κοινωνικής διεργασίας και με αυτήν την έννοια είναι συλλογικά έργα και δεν πρέπει να παρουσιάζονται ως αντικείμενα ατομικής πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ωστόσο η σκέψη μου και τα έργα μου έχουν επηρεαστεί από τους Ίωνες φυσικούς φιλοσόφους, από τους προσωκρατικούς, τον Αριστοτέλη, από την πνευματική έκρηξη της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, από τον Άνταμ Σμιθ, τον Ρουσώ, και φυσικά από τον Καρλ Μαρξ και πολλούς νεώτερους συγγραφείς που συνεχίζουν την παράδοση, σύμφωνα με την οποία ‘όλοι οι άνθρωποι είναι μεταξύ τους ίσοι’ και κανένας δεν πρέπει να είναι πιο ίσος από τους άλλους, που σημαίνει ότι οι κοινωνίες και η ανθρωπότητα συνολικά πορεύονται μέσα από τους διαχρονικούς αγώνες των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού προς την Άμεση Δημοκρατία με περιεχόμενο την Αταξική Κοινωνία και τον Οικουμενικό Ουμανισμό.

*Ερώτηση Γιώργος Γιαννόπουλος: Η γραφή σας επηρεάζεται από την καθημερινότητα της Ελλάδας;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Προφανώς, η συγγραφική μου δραστηριότητα επηρεάζεται από την καθημερινότητα της Ελλάδας, αλλά δεν περιορίζεται στον μικρόκοσμο που εκφράζει η συγκεκριμένη καθημερινότητα και προσπαθώ να κατανοήσω τις βαθύτερες αιτίες που διαμορφώνουν την συγκεκριμένη καθημερινότητα, πράγμα που με οδηγεί στην συστημική ανάλυση των οικονομικών και κοινωνικών φαινομένων με την οποία γίνεται κατανοητό ότι η καθημερινότητα δεν είναι υπόθεση τυχαίων παραγόντων, αλλά άμεσο διαλεκτικό σύμπτωμα του τρόπου παραγωγής και διανομής των αγαθών και της αρχιτεκτονικής δόμησης της κοινωνίας.

Από ένα σημείο, όμως, και μετά γίνεται κατανοητό ότι και αυτή η συστημική ανάλυση δεν αρκεί, ως μέρος μια ευρύτερης πραγματικότητας, για την κατανόηση της ελληνικής καθημερινότητας, οπότε ο αναλυτής οφείλει να καταδύσει ακόμα βαθύτερα στο ευρύτερο παγκόσμιο σύστημα για να κατανοήσει τις αλληλοσυσχετίσεις μεταξύ του παγκόσμιου κέντρου και των επιμέρους περιφερειακών μερών, καθημερινοτήτων, για να κατανοήσει ότι η καθημερινότητα στις διάφορες χώρες, συνεπώς και της Ελλάδας, προσδιορίζεται από τις επιλογές του σκληρού πυρήνα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης που επιδιώκει να πολτοποιήσει οικονομίες, έθνη και πολιτισμούς για να καταστεί εφικτή η υποταγή του πλανήτη στον αμερικανισμό, στην παγκόσμια ηγεμονία του κεφαλαίου.

Η κατάκτηση αυτής της γνώσης, αυτής της πραγματικότητας, υπαγορεύει στον αναλυτή να την φωνάξει δυνατά, όσο πιο δυνατά μπορεί με οποιοδήποτε κόστος, διαφορετικά προδίδει την συνείδησή του και την αποστολή του.

*Ερώτηση, Γιώργος Γιαννόπουλος: Ποιο μήνυμα θα θέλατε να περάσετε στους αναγνώστες με τα βιβλία σας;

*Απάντηση: Κώστας Λάμπος

Το μήνυμα που θα ήθελα να προσέξουν κριτικά οι αναγνώστες του συγγραφικού μου έργου προσδιορίζεται από το γεγονός ότι δεν θεωρώ την επιστήμη ουδέτερη, γιατί η επιστήμη αποτελεί διαχρονικά την σημαντικότερη κοινωνική δημιουργία και ως τέτοια πρέπει να αναφέρεται και να υπηρετεί την κοινωνία και όχι την όποια εξουσία. Είμαι λοιπόν ένας στρατευμένος επιστήμονας, που συνειδητά και συστηματικά επιστρέφω στην κοινωνία όσα περισσότερα μπορώ σε σχέση με όσα μου έχει προσφέρει για να κατακτήσω και να υπηρετήσω, στον βαθμό που μπορώ βέβαια, την κατ’ εξοχήν κοινωνική επιστήμη, την οικονομική επιστήμη.

Μέσα από το συγγραφικό μου έργο, σε τολμηρή, μερικές φορές και πολεμική αλλά πάντα κατανοητή κι όχι ψευδοεπιστημονική, γλώσσα μπορεί ο καθένας να κατανοήσει ότι το γεγονός πως το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού ελέγχει την παγκόσμια οικονομία κατά συνέπεια και την συνολική κοινωνική εξέλιξη, δηλαδή, το πλανητικό Γίγνεσθαι, που συντελείται χωρίς την ενεργό συμμετοχή του 99%, που είναι αναγκασμένο να υφίσταται όλες τις συνέπειες της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, οφείλεται στις κραυγαλέες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες που συνδέονται άμεσα με την εξουσιαστική βία και με την ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής και στον τρόπο ανισοκατανομής του προϊόντος τους και του παγκόσμιου πλούτου.

Τα σκοταδιστικά και τα εξουσιαστικά ιερατεία έχουν, βέβαια, μυθοποιήσει την ατομική ιδιοκτησία και την έχουν αναγάγει σε ‘ιερό δικαίωμα δικαιωμάτων’ πάνω από το οποίο δεν υπάρχει κανένα άλλο δικαίωμα, ούτε αυτό της ζωής, της επιβίωσης και της ελευθερίας. Οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού σπρώχνουν σταδιακά και διαχρονικά, σε όλη την διάρκεια της ιστορίας, τις κοινωνίες προς τον εκάστοτε καλύτερο κόσμο, προς τον κόσμο της οικονομικής και κοινωνικής ισότητας, χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει ελευθερία, δημοκρατία και ειρήνη.

Σήμερα στον 21ο αιώνα και χάρη στους σκληρούς διαχρονικούς αγώνες των επιμέρους κοινωνιών και της ανθρωπότητας συνολικά έχουν διαμορφωθεί όλες οι αναγκαίες υλικές, επιστημονικές και τεχνολογικές προϋποθέσεις που επιτρέπουν στις δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού να καταργήσουν κάθε εξουσιαστική δύναμη που θέλει να εμποδίσει την παραπέρα πρόοδο της ανθρωπότητας και να αναδειχθούν στο υποκείμενο της ιστορίας που θα αλλάξει συθέμελα την φιλοσοφία και την αρχιτεκτονική των κοινωνιών ακολουθώντας το διαχρονικό τους όραμα για κοινωνική ισότητα, που σημαίνει κατάργηση της μεγάλης εξουσιαστικής ατομικής ιδιοκτησίας, που δεν έχει καμιά σχέση με την πλασματική μικροϊδιοκτησία με την οποία οι εξουσίες καθηλώνουν τους υποτιθέμενους ‘ιδιοκτήτες’ της σε καθεστώς δούλου στη μορφή της αυτοδουλείας.

Για την κατανόηση όλων αυτών των θεμάτων χρειάζεται αυτομόρφωση, συστηματικό διάβασμα και συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο με ανασυγκρότηση του δημόσιου χώρου σε επίπεδο γειτονιάς, συνοικίας και πόλης χωρίς τον οποίο δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική αφύπνιση, απόκτηση επιστημονικά έγκυρης και κοινωνικά χρήσιμης Γνώσης, Επίγνωσης και Συνειδητοποίησης των όρων απαλλαγής από τον καπιταλισμό και των όρων περάσματος σ’ έναν καλύτερο κόσμο. Ο δημόσιος διάλογος δεν έβλαψε ποτέ και κανέναν, εκτός από εκείνους που μας θέλουν κωφούς, άλαλους, τυφλούς και δούλους ανύπαρκτων θεών και υπαρκτών σκληρών και απάνθρωπων αφεντάδων.

Γιώργος Γιαννόπουλος: Ευχαριστούμε πολύ τον συνάδελφο Κώστα και του ευχόμαστε να είναι πάντα υγιής και δημιουργικός.

Κώστας Λάμπος: Εγώ ευχαριστώ πολύ για την τιμή που μου δώσετε την ευκαιρία να καταθέσω τις απόψεις μου για τόσο σοβαρά θέματα, θα χαιρόμουν ιδιαίτερα να ακούσω τον αντίλογο των αναγνωστών σας και καλή επιτυχία στην εξαιρετική προσπάθειά σας να διευκολύνετε τον δημόσιο διάλογο.