Από τα νόθα συστημικά μικροκινήματα στην Ενιαία Κινηματική Κοινωνία για τον
Μεγάλο, Αταξικό, Ουμανιστικό Μετασχηματισμό
Γράφει ο Κώστας Λάμπος
Διδάκτωρ Οικονομικών επιστημών
του Freie Universitaet BERLIN, δοκιμιογράφος
«Το όλον είναι μεγαλύτερο από
το άθροισμα των μερών του»
Αριστοτέλης
«Κανείς δεν πρωτοτύπησε διατυπώνοντας μια καινούργια ιδέα,
επειδή κάθε ιδέα είναι το καταστάλαγμα ιδεών χιλιάδων ανθρώπων που προηγήθηκαν. Κάποτε κάποιος πέφτει πάνω στην σωστή λέξη
και διατυπώνει την καινούργια ιδέα. Μόλις όμως η ιδέα γίνει γνωστή, χιλιάδες άνθρωποι διαπιστώνουν πως την είχαν από καιρό στο μυαλό τους»
Bruno Traven
«Μια γνήσια απελευθέρωση των ενεργειών μας περνά μέσα από
την περιθωριοποίηση όλων των υπαρχόντων πολιτικών κομμάτων,
τη δημιουργία νέων μορφών πολιτικής οργάνωσης βασισμένων στη δημοκρατία, στη συμμετοχή όλων και στην ευθύνη του καθενός για τα κοινά—με λίγα λόγια, περνά μέσα από την αναγέννηση μιας γνήσιας πολιτικής σκέψης και πάθους, η οποία ταυτόχρονα θα είναι διαυγής όσον αφορά τα αποτελέσματα της ιστορίας των τελευταίων δυό αιώνων».
Κορνήλιος Καστοριάδης
Το παράδοξο του 21ου αιώνα: «500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι
ζητούν από 300 εκατομμύρια Αμερικανούς να τους
προστατεύσουν από 140 εκατομμύρια Ρώσους»
Donald Tusk
Ζούμε σε έναν κόσμο, που καθημερινά στους δρόμους ρέει αίμα, που η βιομηχανία του παράγει ‘όπλα αντί για βούτυρο’, που πεθαίνουν εκατομμύρια άνθρωποι τον χρόνο από την ασιτία, την λειψυδρία, την έλλειψη βασικών φαρμάκων, από την κλιματική κρίση, από την ρύπανση του περιβάλλοντος και από τους πολλούς, τους πάρα πολλούς πολέμους. Ζούμε σε έναν κόσμο που τυφλωμένος και γεμάτος αντιθέσεις, αντιφάσεις, αγκυλώσεις και αδιέξοδα αυτοχειριάζεται, κι’ όλα αυτά για να μπορεί το 1% να καταπιέζει και να εκμεταλλεύεται το 99% του πληθυσμού του πλανήτη. Πρόκειται για έναν εφιαλτικό, γκροτέσκο και αυτοκαταστροφικό κόσμο που πρέπει να θεραπευτεί άμεσα, οριστικά και αμετάκλητα. Ποιος θα τον θεραπεύσει; Ιδού το ερώτημα! Μήπως το 99% της ανθρωπότητας, δηλαδή, τα θύματά του, έχουν λόγο να τον θεραπεύσουν, μετατρέποντας την ανισότητα 1%>99% σε εξίσωση 99%=100%-1%;
*
Ο λόγος που γράφτηκε αυτό το άρθρο, δεν διαφέρει από τους λόγους για τους οποίους γράφτηκαν τα προηγούμενα βιβλία και άρθρα μου, ως αναζήτηση μιας ρεαλιστικής και εφικτής εναλλακτικής λύσης, του κοινωνικού προβλήματος, απέναντι στον παρακμασμένο, απάνθρωπο και καταστροφικό καπιταλισμό. Και, επιπλέον, επειδή ως επίλογος, σε κάθε δημόσια ή και ιδιωτική συζήτηση για την φτώχεια, την ανισότητα, την αδικία, τον ιμπεριαλισμό, τις γενοκτονίες, την καπιταλιστική βαρβαρότητα, τον πόλεμο και την καταστροφή, αλλά και για την αποξένωση της κοινωνίας από την παραγωγική της βάση, για την κοινωνική ισότητα, την επανασυγκόλληση της παραγωγικής βάσης της κοινωνίας, την κοινωνική αυτοδιεύθυνση, την άμεση δημοκρατία, τον αταξικό ουμανισμό, την παγκόσμια ειρήνη και την ανθρώπινη ευτυχία, αναδεικνύεται σταθερά το ερώτημα, περί εναλλακτικής λύσης στην καπιταλιστική βαρβαρότητα και περί εφικτότητας ενός καλύτερου κόσμου, ενός κόσμου της κοινωνικής ισότητας. Ένα ηχηρό ερώτημα που εκφράζεται με τις παρακάτω μορφές:
· Γιατί ποτέ στην ιστορία η εξαθλιωμένη κοινωνική πλειονότητα δεν μπόρεσε να γίνει το συλλογικό υποκείμενο της ιστορίας και δημιουργός μιας κοινωνικοαπελευθερωτικής επανάστασης για την ίδια, ενώ διαχρονικά λειτούργησε ως εργαλείο της εκάστοτε εξουσίας για λογαριασμό των εκάστοτε κυρίαρχων κοινωνικών τάξεων;
· Γιατί ενώ η κοινωνική αναγκαιότητα για κοινωνική ισότητα εκφράστηκε με σαφήνεια και πολλές φορές μέσα από την ποίηση, την μουσική, την λογοτεχνία, τις τέχνες και τον πολιτισμό, αλλά και με κοινωνικοαπελευθερωτικές επαναστατικές θεωρίες, κοινωνικά κινήματα και επαναστάσεις, ωστόσο επικράτησε ο σκοταδισμός και η εξουσιαστική ιδεολογία της κοινωνικής ανισότητας, της καταπίεσης, της κοινωνικής αδικίας και της καταστροφής;
· Μήπως η κοινωνική ανισότητα, σε όλες τις πιθανές και απίθανες εκδοχές της, από την δουλοκρατία, την φεουδαρχία, τον εθνικό καπιταλισμό και τελικά την επιχειρούμενη παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, στην μορφή της σύγχρονης καπιταλιστικής βαρβαρότητας και του τεχνοφασισμού, αποτελεί ‘μοίρα της ανθρωπότητας’, όπως υποστηρίζουν πολλοί εξωνημένοι και επίορκοι καλαμαράδες των ΜΜΕ, της οικονομικής θεωρίας, της πολιτικής φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας και της πολιτικής θεωρίας;
Γιατί, διαφορετικά, πώς συμβαίνει:
1. Να μην αντιδρούμε δημιουργικά σε ένα περιβάλλον διαφθοράς, αμοραλισμού, εγκληματικότητας και γενικευμένης ανασφάλειας;
2. Να μην μιλάμε και να μην αγωνιζόμαστε για την ειρήνη σε ένα περιβάλλον όπου οι πόλεμοι λυσσομανούν υποκινούμενοι από τους επίδοξους ηγεμόνες του κόσμου;
3. Να παριστάνουμε τους ‘επαναστάτες’ σε ένα περιβάλλον γενικευμένης δουλοπρέπειας, όπου ανθρώπινα όντα, που οι εξουσίες τους στέρησαν την αναγκαία χρήσιμη γνώση, να συμπεριφέρονται μαζικά ως δούλοι, οπαδοί και ποίμνια, θύματα μιας αφηρημένης πίστης σε ανθρώπινα φετίχ, που εχθρεύεται μάλιστα, πέρα από τους ‘άλλους’ τους άπιστους, ακόμα και την επιστημονικά έγκυρη και κοινωνικά χρήσιμη γνώση;
4. Να μην μιλάμε για ορθολογισμό σε ένα περιβάλλον ασύδοτης σπατάλης οικονομικών, κοινωνικών και φυσικών πόρων για χάρη ενός γενικευμένου ανορθολογισμού που τοποθετεί τα κέρδη πάνω από τον άνθρωπο;
5. Να μην ομνύουμε υπέρ της επιστήμης που κάνει θαύματα σώζοντας εκατομμύρια ζωές και μπορεί να κάνει τον πλανήτη Γη επίγειο παράδεισο για όλους, αντί να υποκύπτουμε σε ένα εξουσιαστικό περιβάλλον νοσηρής θρησκοληψίας, δεσποτικής θεοκρατίας και γενικευμένου σκοταδισμού, απότοκα του σφιχταγκαλιάσματος των εκάστοτε εξουσιών με τις εκάστοτε θρησκείες;
6. Να υποκρινόμαστε ότι ‘είμαστε ελεύθεροι’ φυτοζωώντας με υποκατάστατα, με ‘άρτον και θεάματα’ σε ένα περιβάλλον αυταρχισμού, δουλοπρέπειας, γενικευμένης ανηθικότητας, εγκληματικότητας και ανελευθερίας;
7. Να λοξοκοιτάμε γεμάτοι φόβο και καχυποψία, όσους τολμούν να μιλάνε για πρόοδο, δικαιοσύνη και κοινωνική ισότητα, σε ένα περιβάλλον γενικευμένης πολιτιστικής και πολιτισμικής οπισθοδρόμησης;
8. Να μας σπρώχνουν μεθοδικά και σκόπιμα να αποδεχτούμε ως εκσυγχρονισμό και πρόοδο τον ‘woke-καπιταλισμό’ και ένα σωρό άλλα συμπτώματα παρακμής της εξουσιαστικής ελίτ, επειδή τώρα το κεφάλαιο δεν χρειάζεται πια μαζική ζωντανή εργασία και γι’ αυτό βάλθηκαν οι διαχειριστές του να διαλύσουν την πυρηνική οικογένεια. Επειδή αυτή, ως θεμελιακό κύτταρο της κοινωνίας, αντιστέκεται στην παρακμή και διεκδικεί κοινωνική ισότητα και ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ενώ εμείς σφυρίζουμε αδιάφορα, υιοθετώντας, ή αποδεχόμενοι σιωπηρά νοσηρά, αλλοτριωμένα, χαμηλής ευφυίας και life style συνείδησης είδωλα, ως πρότυπα ζωής για τα παιδιά μας;
9. Να γνωρίζουμε πως όλα αυτά έχουν σχέση με τον μανιακό καπιταλισμό και αντί να τον καταγγέλλουμε που κάνει αβίωτη την ζωή μας να τον ανεχόμαστε και κάποια μάλιστα από τα θύματά του να τον λιβανίζουν;
10. Να μην αντιδρούμε σε ένα περιβάλλον όπου όλα είναι εναντίον μας, τρεφόμενοι με αδιέξοδες ψευδαισθήσεις περί ‘δούλου κάποιου αόρατου και ακατανόητου φετίχ/θεού’, ‘βασιλιά καταναλωτή’ και ‘κυρίαρχου λαού’, ‘που παράγει πολλά και άχρηστα, καταναλώνει βουλιμικά όσα μπορεί και τέλος σφαγιάζεται αδιαμαρτύρητα στα πεδία των πολέμων, για να πλουτίζουν οι λίγοι πουλώντας όπλα, ουσίες, ανόητες ιδεολογίες και φρούδες ελπίδες;
Όμως παρ’ όλα αυτά και για πολλά άλλα ακόμη, θα πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί όσον αφορά στην διατύπωση ότι ‘η εξαθλιωμένη κοινωνική πλειονότητα δεν μπόρεσε να γίνει το συλλογικό υποκείμενο της ιστορίας’, γιατί χωρίς το πνεύμα, την εργασία και τους αγώνες τής κοινωνικής πλειονότητας δεν θα υπήρχε ιστορία και πολιτισμός. Και δεύτερον γιατί παρά το γεγονός πως αυτή η ‘κοινωνική πλειονότητα’, αν και εξαθλιωμένη και αποπροσανατολισμένη από τα ‘εξουσιαστικά μαγικά σπήλαια’ έσπρωχνε, για λόγους επιβίωσης και οραματικής κοινωνικής απελευθέρωσης, ασταμάτητα στην φορά του βέλους του χρόνου, το κάρο της προόδου, έστω και ουτοπικά, μη συνειδητά, οπότε εκείνο που της λείπει δεν είναι παρά η συνειδητοποίηση αυτού που στην πραγματικότητα υπήρξε και συνεχίζει να είναι, παρά τις χίμαιρες του κεφαλαίου και του τεχνοφασισμού. Και είναι ακριβώς αυτό που θα συνεχίσει να συμβαίνει και στο μέλλον, αλλά χωρίς απανθρωπιά και καταστροφή, που σημαίνει ότι θα πρέπει να καταφέρει να δει με καθαρότερη ματιά τον κόσμο και τον εαυτό της, πράγμα που προϋποθέτει την χειραφέτησή της από κάθε λογής εξουσία, προϋπόθεση απόκτησης αυτοσεβασμού, αυτοπεποίθησης περί αυτοτελούς ύπαρξης και ικανότητας για αυτοκυβέρνηση.
Ο σύγχρονος νεοφιλελευθερισμός διδάσκει πως «η κοινωνία ως όλον δεν έχει ούτε σκοπούς ούτε ιεράρχηση των σκοπών με τον τρόπο που έχουν οι ενώσεις και τα άτομα»[1], χωρίς ωστόσο να διερωτηθεί μήπως οι κοινωνίες ως οντότητες είναι κάτι πιο σημαντικό από τις ενώσεις και τα άτομα και συνεπώς ιεραρχεί τα πράγματα κάπως διαφορετικά; «Εθνογραφικές έρευνες δεν πιστοποιούν ότι η παραγωγή για ιδιωτική χρήση είναι αρχαιότερη από την παραγωγή της αμοιβαιότητας και της ισοκατανομής»[2], και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, δεδομένου ότι χωρίς κοινωνία δεν υπάρχουν ούτε άτομα, ούτε και ενώσεις.
Η πιο σκληρή, σκοτεινή και απόκοσμη πολιτική φιγούρα του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού, η Μάργκαρετ Θάτσερ, υποστήριξε, ως μεγάφωνο του πατριάρχη του νεοφιλελευθερισμού, Φρίντριχ Χάγιεκ, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, για λογαριασμό της συμμορίας των μεγιστάνων του κεφαλαίου, ότι, απέναντι στην καπιταλιστική βαρβαρότητα, «δεν υπάρχει εναλλακτική λύση», (There is no Alternative, TINA), χωρίς, ωστόσο, να αντιδράσει κάποιος από τους ‘Σοφούς της Σιών, των Βρυξελλών, ή έστω των Ενωμένων Εθνών’, ή από κάποια άλλη από τις παγκόσμιες ‘αυθεντίες’ ή τις οντότητες που υποτίθεται πως εκφράζουν τις κοινωνίες και την ανθρωπότητα. Μήπως επειδή η Θάτσερ κατάργησε και την κοινωνία, αφού, κατά την αντίληψή της, «κοινωνία δεν υπάρχει, υπάρχουν μόνο άτομα και συμφέροντα»; Κι’ όλα αυτά τα βαρύγδουπα χωρίς έστω μισή αναφορά στα συμφέροντα της γήινης βιόσφαιρας, του Ανθρώπου, της κοινωνίας και της ανθρωπότητας.
Κι’ όμως υπάρχει καλύτερη εναλλακτική λύση (Τhere is a Βetter Αllternative, ΤΙΑΒΑ) και μάλιστα εφικτή, που έρχεται από μακριά, σχετίζεται άμεσα με την θεμελίωση του πολιτισμού της κοινωνικής ισότητας και οδηγεί με σιγουριά την ανθρωπότητα στο μακρινό της μέλλον. Μόνο που για την ολική, ουσιαστική και ολιστική κοινωνική απελευθέρωση, απαιτείται ένας δυναμικός αρμονικός συνδυασμός μεταξύ αντικειμενικών και υποκειμενικών όρων και προϋποθέσεων, σε συνδυασμό με τις κοινωνικές δυνατότητες και τις αντίστοιχες ανάγκες. Αντικειμενικές προϋποθέσεις σημαίνει ένα υψηλό επίπεδο παραγωγικών δυνάμεων, όπως τις οραματίστηκε ο Αριστοτέλης[3] και μαζί του ολόκληρη η εργαζόμενη ανθρωπότητα, όπου καθίσταται περιττή η διάκριση μεταξύ αφεντικών και δούλων, πράγμα που, στον 21ο αιώνα, έχει καταστεί ήδη λανθάνουσα δυνητική πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που ορίζεται από την σχεδόν ολική και απόλυτη δυνατότητα υποκατάστασης της ζωντανής εργασίας από την νεκρή ή την ιστορική μορφή της, γεγονός που, υπό συνθήκες κοινωνικής ανισότητας, αχρηστεύει τους δημιουργούς της, την ζωντανή εργασία.. Και είναι ακριβώς αυτό το γεγονός που θα μπορούσε να επιτρέπει, σε συνθήκες κοινωνικής αυτοδιεύθυνσης, στην ζωντανή εργασία να αξιοποιήσει δημιουργικά όλον τον ελεύθερο χρόνο της για την ωρίμανση και των υποκειμενικών προϋποθέσεων, δηλαδή της αντίστοιχης κοινωνικής συνείδησης, ικανής να σχεδιάσει και να επιβάλλει τις αντίστοιχες παραγωγικές σχέσεις κοινωνικής ισότητας, τις σχέσεις κοινωνικής αυτοδιεύθυνσης.
Με την πεποίθηση πως ήρθε η ώρα της πνευματικής, πολιτικής και οργανωτικής αυτονόμησης των δυνάμεων της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού από τα σκοταδιστικά και τα εξουσιαστικά ιερατεία και της συνειδητής μετακίνησής τους από την θέση του αντικειμένου του κεφαλαίου στην θέση του υποκειμένου της ιστορίας, συμμετέχω, με όλη μου την δύναμη εδώ και κάμποσες δεκαετίες, στην προσπάθεια να φωτιστούν όλες σκοτεινές πλευρές της κοινωνικής ανισότητας και να σπάσουν όλα τα ταμπού περί ‘ουτοπίας’ και ανεδαφικότητας της κοινωνικής ισότητας. Αλλά γι’ αυτό πρέπει να καταρριφθεί ο σκόπιμα κατασκευασμένος μύθος των ‘πραγματιστών’ που διακινείται ευρέως «ότι η κοινωνία είναι δημιούργημα των ανθρώπων. […] Τα άτομα και οι ομάδες διαμορφώνουν τις κοινωνικές τους σχέσεις και μάλιστα μπορούν ως έναν βαθμό να διαμορφώνουν και το μέλλον τους. [… ]. Η δυνατότητα των ανθρώπων να ‘κατασκευάζουν’ τον κοινωνικό τους κόσμο»[4], άποψη που δολίως παραπέμπει στην εξίσωση των ευθυνών, μεταξύ θητών και θυμάτων, για όλα τα εγκλήματα που συντελούνται σε βάρος της ανθρωπότητας και του πολιτισμού. Γενικά και αφηρημένα διατυπωμένες αντιλήψεις που, προφανώς συνειδητά και σκόπιμα, αγνοούν, για να παραπλανούν, την σχέση μεταξύ αίτιου και αιτιατού, κοινωνίας και ατόμου, αφού είναι γνωστό πως ‘οι άνθρωποι είναι δημιουργήματα της κοινωνίας στην οποία γεννιούνται’ και συνεπώς με ιδιαίτερα περιορισμένες δυνατότητες διαμόρφωσης διαδραστικής σχέσης με την προϋπάρχουσα ‘κοινωνία των άλλων’, που τους ορίζει και τους καθορίζει με την συστημική παιδεία και την ωμή εξουσιαστική βία που τους προβατοποιεί για να τους ελέγχει.
Είναι σε όλους μας γνωστό πως κανένα παιδί, την ώρα που γεννιέται, δεν φέρνει μαζί του τη γλώσσα που θα μιλάει, τους ηθικούς κώδικες και τους νόμους που θα καθορίζουν την ζωή του, την ιδεολογία που τον ταξινομεί, ούτε βεβαίως και τον θεό που θα αναγκαστεί να προσκυνάει, αφού όλα αυτά και πολλά άλλα ακόμα του τα επιβάλει ‘εξ’ απαλών ονύχων’ η εξουσία, για λογαριασμό υποτίθεται της κοινωνίας, ως μητρυιά, για να μην μπορεί να τα κρίνει, να τα συγκρίνει και να τα απορρίψει. Κι’ αν στην πορεία της ενηλικίωσης κάποιος επιχειρήσει κάτι τέτοιο, τότε θα αντιμετωπιστεί εχθρικά από την εκάστοτε εξουσία και θα περιθωριοποιηθεί ως άνεργος, τρελός, ουτοπιστής, ή επικίνδυνο άτομο. Ο κάθε άνθρωπος, κορίτσι ή αγόρι, γεννιέται, ως ‘φυσικό ον’, δηλαδή ως ζώον, τυχαία κάπου, κάποτε και εξαρτημένος για την επιβίωσή του από εκείνους που τον έφεραν στον κόσμο και γενικότερα από τον κοινωνικό του περίγυρο, ο οποίος περίγυρος τον αντιμετωπίζει ως πρώτη ύλη για να τον κάνει ‘πολιτικό-κοινωνικό ον’ καθ’ εικόνα και ομοίωσή του. «Έτσι, και παρά το φλύαρο κουτσομπολιό του κυρίαρχου λόγου, υπάρχει, (στην τρέχουσα περίοδο της ιστορίας) πραγματικά ένα κοινωνικό πρόταγμα, το οποίο δεν είναι ούτε απλώς το αποτέλεσμα των ατομικών σχεδίων ούτε κάτι που επέλεξαν συνειδητά τα άτομα, αλλά ένα πρόταγμα που προκαθορίζει τις ατομικές επιλογές και επιδιώξεις τόσο έντονα όσο σε οποιαδήποτε άλλη ετερόνομη κοινωνία, αλλά υπό διαφορετικό τρόπο»[5], που σημαίνει πως η κάθε εξουσία πλάθει τον άνθρωπο ως πηλό, με όλες τις δικές της ανάξιες αξίες της κοινωνικής ανισότητας.
Οι κοινωνίες κινούνται, όπως είναι γνωστό, στους ρυθμούς του μεγάλου ιστορικού κύκλου και όχι στους βιορυθμούς του σύντομου ανθρώπινου βιολογικού κύκλου, ο οποίος δεν επιτρέπει στα βραχύβια άτομα και στα ακόμα πιο βραχύβια μικροκοινωνικά κινήματα να την μετασχηματίσουν. Εκείνο όμως που μπορεί να δρομολογήσει την μεγάλη κοινωνική αλλαγή, είναι η καθολική απογύμνωση, στο βαθιά αποκαπιατλιστικποιημένο ατομικό και κοινωνικό φαντασιακό μας, της ψεύτικης μαγείας του καπιταλισμού, με ταυτόχρονη την θετική φαντασιακή θέσμιση ενός καλύτερου κόσμου, με την έννοια του πολιτισμού, της κοινωνικής ισότητας. Ώστε να μπορέσει πάνω σ’ αυτό το σταθερό όραμα να οικοδομηθεί ένας νέος διαγενεακός ‘μεγάλος κοινωνικός μετασχηματισμός’, αποτέλεσμα δράσης της εκάστοτε Ενιαίας Κινηματικής Κοινωνίας και της Ενωμένης και Συνεργαζόμενης Κινηματικής Ανθρωπότητας και όχι πάνω σε αντιφατικές, αντιθετικές, βραχύβιες και μίζερες μικροοντότητες, δημιουργήματα του ίδιου του εξουσιαστικού συστήματος για την αναπαραγωγή του.
Κάθε μεγάλος κοινωνικός μετασχηματισμός συντελείται, όπως μας διδάσκει η ιστορία, διαχρονικά, ως ενιαία και πολυσύνθετη υπόθεση περισσότερων γενεών, ολόκληρης της κοινωνίας/ανθρωπότητας και πάντα στην Λογική πως ακόμα και το πιο μεγάλο ταξίδι αρχίζει με το πρώτο μικρό βήμα της κινηματικής κοινωνίας, που είναι και το ζητούμενο.
Γνωστό είναι επίσης και το γεγονός, πως γεννιόμαστε σε κάποια κοινωνία που είναι ήδη διαμορφωμένη και θεμελιωμένη πάνω σε θεσμούς, αρχές και αξίες που εκφράζουν τα ιδιαίτερα συμφέροντα όσων την εξουσιάζουν και συνεπώς πολύ δύσκολα αλλάζουν και γι’ αυτό ‘οι μουσαφυραίοι’, δηλαδή αυτοί που τυχαία έρχονται σε αποκρυσταλλωμένες κοινωνίες, δύσκολα μπορούν να τις αλλάξουν. Κι όσοι το προσπαθούν με τα αντίστοιχα βραχύβια, αποσπασματικά, αντιφατικά και κατά κανόνα αντιτιθέμενα μικροκινήματα, που είναι και το τρέχον θέμα μας, σκοντάφτουν πάνω στα ‘συντάγματα’ με τα ταμπουποιημένα ‘ιερά και ανέγγιχτα θεμελιακά άρθρα’ τους. Τα οποία για να αλλάξουν χρειάζεται μια ιδιαίτερα δύσκολα εφικτή κοινωνική δυναμική, στην μορφή της παγιδευμένης από τα κυρίαρχα οικονομικά συμφέροντα, κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, που θα καταργεί τον εκάστοτε εξουσιαστικό θεμελιακό νόμο, δηλαδή, τα συντάγματα, τα κτηματολόγια, τους αστικούς κώδικες, τους συμβολαιογράφους, τα υποθηκοφυλακεία, τα ‘μιλημένα’ και νωχελικά δικαστικά συστήματα και τις δυνάμεις καταστολής. Γι’ αυτό, στις τρέχουσες συνθήκες χαλαρότητας της γενικής κοινωνικής συνείδησης, ξεπροβάλουν από το πουθενά, ή από σκοτεινά εργαστήρια δημιουργίας εξουσιαστών ‘εθνικοί ήρωες’, ‘κοινωνικοί σωτήρες’ και ‘λαϊκίζοντες απελευθερωτές’, άνθρωποι δεσμευμένοι να εξουσιάσουν, για λογαριασμό των ‘χορηγών τους’, το ‘πόπολο’, τους ‘όχλους’ και τις ‘μάζες’, όπως αρέσκονται να θεωρούν τις κοινωνίες, συμπαρασύροντας στα δόλια ταξικά/τοξικά εξουσιαστικά σχέδιά τους αγνούς κοινωνικούς αγωνιστές, πρόθυμους να θητεύσουν ως ‘παραθεριστές’ στα διάφορα ξερονήσια της εξουσίας, ευνοημένοι από την ‘μοίρα τους’ σε σχέση με εκείνους που τους έφαγε το σκοτάδι, επειδή ‘έβγαλαν γλώσσα στο σύστημα της ατομικής ιδιοκτησίας’ πάνω στα μέσα παραγωγής και της ανισοκατανομής του κοινωνικού πλούτου.
Όμως αυτά τα γλυκανάλατα παραμύθια τέλειωσαν και οι ‘ηρωικές εποχές’ πέρασαν, χωρίς να λύσουν το πρόβλημα κατάργησης της κοινωνικής ανισότητας. Συνεπώς οι κοινωνίες πρέπει να βρουν τον τρόπο να σωθούν από μόνες τους με όπλα τους τα διαχρονικά τους οράματα, εμπλουτισμένα με την επιστημονικά έγκυρη και κοινωνικά χρήσιμη γνώση για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας της αναλογικής ισότητας, προϋπόθεση ικανή και αναγκαία της πραγματικής ελευθερίας όλων στα πλαίσια του αυτοδιευθυνόμενου Εμείς, χωρίς αφεντικά και ηγεμόνες. Η άλλη επιλογή ζητά από τον άνθρωπο να αρνηθεί τις αισθήσεις του, την λογική, την συνείδησή του, το Είναι του και να αρκεστεί στο να συμπεριφέρεται ως υπήκοος, δηλαδή ως ‘μάσκα του εαυτού του’ και όχι ως σκεπτόμενος Πολίτης.
Χειλάδες άρθρα και εκατοντάδες βιβλία έχουν, σε μεγάλο βαθμό, εξαντλήσει την μελέτη για τα μεγάλα οντολογικά και δεοντολογικά ζητήματα της διαχρονικής ανθρώπινης τραγωδίας, όπως αυτή μορφοποιήθηκε στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας με κατάληξη την σημερινή καπιταλιστική βαρβαρότητα, χάρη στην σιωπή, στην ανοχή και στην αδράνεια των ‘καθ’ ύλην αρμόδιων’ πανεπιστημιακών τμημάτων και σχολών των αντίστοιχων ερευνητικών ιδρυμάτων και των ‘αθάνατων πνευματικών ταγών’, εντός και εκτός των, κατά Σκαρίμπα ‘κορυφαίων, πνευματικών Κουκουβαγείων.
Χρειάζεται, λοιπόν, να γίνει μια βουτιά στις ρίζες του κακού, στις αιτίες του κοινωνικού δράματος για να διαπιστωθεί πως αυτό οφείλεται αποκλειστικά στην κοινωνική ανισότητα, η οποία με την σειρά της οφείλεται στην αποξένωση της κοινωνίας από τα μέσα παραγωγής, γεγονός που συνδέεται άμεσα με την ωμή ατομική, ομαδική, ταξική και κρατική βία που άσκησαν, στις ‘κοινωνίες του μοιράσματος’ και της ‘ισοκατανομής’, ως νικητές, κάποιοι μακρινοί πρωτόγονοί μας, που ιδιοποιήθηκαν τα κοινωνικά μέσα παραγωγής, σε βάρος αδύναμων συνανθρώπων τους, από τους οποίους στέρησαν το δικαίωμα στην ελευθερία, συχνά μάλιστα και στην ζωή. Η ιστορία μας διδάσκει πως η ‘ελευθερία’ που πηγάζει από τη βία και την κοινωνική ανισότητα μπορεί να σημαίνει ‘ελευθερία του ισχυρού’ να εκμεταλλεύεται μέχρι εξαθλίωσης τους αδύναμους, αλλά αυτή η ελευθερία είναι το συνώνυμο της σκλαβιάς και της ατίμωσης και όχι η κοινωνική ελευθερία και αξιοπρέπεια του Ανθρώπου, που περιμένει να την δημιουργήσουμε.
Η βία γέννησε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας πάνω σε ανθρώπους αρχικά και στην συνέχεια πάνω στην γη που ολοκληρώθηκε ως ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής, για την διασφάλιση του οποίου, οι de facto και αργότερα de jure νικητές/ιδιοκτήτες ανθρώπων και πραγμάτων, θέσπισαν ένα πλέγμα νόμων για τον εαυτό τους και το δικαίωμα να κυβερνούν οι λίγοι, έχοντες και κατέχοντες, ερήμην των πολλών, μη-εχόντων και μη-κατεχόντων. Με αυτόν τον τρόπο διαμορφώθηκαν κοινωνικές, συγγενικές και διαπροσωπικές, εμπράγματες, πνευματικές, θρησκευτικές και ιδεολογικές σχέσεις μεταξύ εξουσιαστών και εξουσιαζόμενων που καταλήγουν σε αντίστοιχες κοινωνικές δομές και λειτουργίες, με σκοπό την διατήρηση της οικονομικής, κοινωνικής, πνευματικής, πολιτισμικής ανισότητας μεταξύ των, κατά κανόνα, άεργων εξουσιαστών και των, κατά κανόνα, σκληρά εργαζόμενων εξουσιαζομένων. Για τον λόγο αυτόν μαστόρεψαν ‘κοινωνικές θεωρίες’ με τις οποίες ταυτίζουν την γεμάτη πλούτο και ομορφιά φυσική διαφορετικότητα μεταξύ των ανθρώπων με την αποκρουστική και καταστροφική κοινωνική ανισότητα που καταλήγει σε διάφορους καταστροφικούς ρατσισμούς, φασισμούς, ναζισμούς και απολυταρχισμούς. Ταυτόχρονα μαστόρεψαν τους φορείς αυτών των αδιέξοδων θεωριών στην λογική του ‘διαίρει και βασίλευε’ στην μορφή των πολλών, των άπειρων, ετεροπροσδιοριζόμενων μικροκινημάτων κάθε μορφής και λογής που αποδυναμώνουν την ίδια την κοινωνία για να μην μπορεί να αυτοδιαχειριστεί την ύπαρξή της και το μέλλον της.
Για όσους έχουν κατανοήσει πως η κοινωνική ανισότητα αποτελεί την κύρια και αποκλειστική αιτία της κακοδαιμονίας τους και της ανθρώπινης τραγωδίας, επειδή το κακό με την μορφή της απάνθρωπης και καταστροφικής καπιταλιστικής βαρβαρότητας έφτασε στην αυλή τους όπως συνέβη και συμβαίνει και σήμερα στις περισσότερες χώρες τις Εγγύς, της Μέσης, της Άπω Ανατολής και της Αφρικής και σε δεκάδες άλλες χώρες του πλανήτη, που ισοπεδώνονται και αποδεκατίζονται προκειμένου να προχωρήσουν τα σχέδια των μεν και των δε επίδοξων ηγεμόνων του πλανήτη. Για όλους τους άλλους, τους κουρασμένους, απογοητευμένους, προδομένους και γι’ αυτό κομματικά αδέσποτους καθημερινούς τηλεοπτικούς μάρτυρες της ανθρώπινης τραγωδίας, όλο και περισσότερο, ωριμάζει η αντίληψη και μάλιστα σε βαθμό συνειδητοποίησης πως η απειλή κατά της ζωής, του πολιτισμού και του πλανήτη στρέφεται εναντίον όλων και συνεπώς μέρα τη μέρα όλο και περισσότεροι αποκτούν την αίσθηση της ενότητας του κόσμου, της κοινότητας των προβλημάτων και του χωροχρονικά ‘κοινού πεπρωμένου’, το οποίο μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο μόνο με την ενιαία συλλογική/κοινωνική κατανόηση, βούληση και προσπάθεια.
Όσοι όμως περιμένουν τις καλύτερες μέρες της ζωή τους με προσευχές και αφορισμούς, ή με μικρές, οριακές μεταρρυθμίσεις, με ‘άρτον και θεάματα’, με επιδόματα/αντίδωρα που εξαϋλώνουν το όραμα των εργαζόμενων για κοινωνική ισότητα, με συντεχνιακές ενώσεις, που η μια στρέφεται κατά της άλλης, με κόμματα, αποκόμματα της κοινωνίας, και εξουσιαστικές αυθεντίες που υποκριτικά αναλώνονται στην υπεράσπιση της ιδέας οι λίγοι να κυβερνούν για λογαριασμός τους τους πολλούς, δεν βρίσκονται μόνο στη λάθος πλευρά της ιστορίας, αλλά γίνονται και συνένοχοι στο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, που δεν παραγράφεται με προσευχές, λιτανείες, τάματα, εξομολογήσεις, μετάνοιες και μακριούς σταυρούς.
Στο σημερινό κρίσιμο σταυροδρόμι οι δυνάμεις της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού οφείλουν να χτυπήσουν το κακό στην ρίζα του, που δεν είναι άλλη από την ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής, την πηγή κάθε είδους και λογής κοινωνικής ανισότητας που φέρει ακέραιη την ευθύνη για την δυστοπική καπιταλιστική βαρβαρότητα. Μόνο που η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας και της από αυτήν απορρέουσας ατομικής, ταξικής, κρατικής και ιμπεριαλιστικής εξουσίας δεν μπορεί, όπως διδάσκει η ιστορία, να είναι έργο ‘ηρώων’, ούτε ‘πρωτοποριών’, επαναστατικών και μη, αλλά της κοινωνίας ολόκληρης, με την έννοια της κατεύθυνσης που δίνει στην κίνησή της το διαχρονικό ‘κρίσιμο μέγεθος’ των σκεπτόμενων και συνειδητών ανθρώπων με κριτήριο και οδηγό την αναλογική κοινωνική ισότητα, την κοινωνία των πραγματικά ίσων, χωρίς κοινωνικά πιο ίσους από τους ίσιους. Χωρίς αυτό να σημαίνει στρατοπεδοποίηση της κοινωνίας, γιατί μόνο σε μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία θα μπορέσει το κάθε άτομο να ξεδιπλώσει τα ταλέντα του και να διακριθεί, χωρίς να προκαλέσει την ζηλοφθονία στους άλλους, στα πλαίσια της άμιλλας, της αλληλεγγύης και του αμοιβαίου σεβασμού.
Δεδομένης, όμως, της πραγματικότητας πως σε συνθήκες αγοραίου, μανιακού και βίαιου καπιταλισμού η διαδικασία συνειδητοποίησης των ανθρώπων βιάζεται, στρεβλώνεται και κακοποιείται σε βαθμό που το αποτέλεσμα τής μπρος-πίσω κίνησης της κοινωνίας να καταγράφεται ως στασιμότητα, αν όχι ως πισωγύρισμα, το κρίσιμο πρόβλημα, για το ποια μπορεί να είναι η έξοδος, από τα αδιέξοδα της ανθρώπινης και της κοινωνικής ύπαρξης παραμένει αναπάντητο. Οπότε ενώ ο άνθρωπος που επιθυμεί διακαώς την ελευθερία του και αγωνίζεται για μια κοινωνία της αυτοδιεύθυνσης και της κοινωνικής ισότητας, εν τούτοις καταλήγει υποχείριο κακόβουλων κοσμικών και ακατανόητων απατηλών μεταφυσικών δυνάμεων και αντιμέτωπος με το παρακάτω Δίλημμα:
· Μήπως η μετακαπιταλιστική κοινωνία της ισότητας μπορεί και πρέπει να κατακτηθεί με μια επίθεση ‘στα χειμερινά ανάκτορα της εξουσίας’, με αδύναμα, σκόρπια, αντιφατικά και συνήθως εχθρικά μεταξύ τους ‘κοινωνικά μικροκινήματα’ εξουσιαστικών ‘πρωτοποριών’ και σε δόσεις, λόγω της πολυδιάσπασής τους, ενάντια στο πανούργο και πάνοπλο σύστημα δυνάμεων, με μόνη την δύναμη των μπράτσων και την βία των λιανοτούφεκων για μια ‘απελευθέρωση’ που καταλήγει σε ‘μια κατάσταση από τα ίδια’, αν όχι χειρότερη;
· Ή μήπως η κοινωνική απελευθέρωσή μας είναι συνυφασμένη με ένα διαγενεακό στρατηγικό σχέδιο, των σύγχρονων πολυδιάστατων δυνάμεων της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού, της ενιαίας, από κοινού και αναλογικά εξίσου, διαμόρφωσης του κοινού μέλλοντός μας, με οδηγό το καρτεσιανό cogito, ergo sum, (σκέπτομαι άρα υπάρχω), δηλαδή, με την δημιουργική πράξη του μυαλού μας και όπλο την Λογική της κοινωνικά απελευθερωμένης, επιστημονικά έγκυρης και κοινωνικά χρήσιμης, θεωρητικής και εφαρμοσμένης, γνώσης, της μόνης δύναμης που μπορεί να αχρηστέψει όλα τα think tank και να αφοπλίσει όλους τους στρατούς και όλες τις δυνάμεις καταστολής του βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος;
Η απάντηση σε αυτό το δίλλημα θα έπρεπε να είναι το αντικείμενο μια νέας πολυεπίπεδης προσπάθειας, Πολλοί συγγραφείς περιορίζονται στην αποσπασματική μελέτη των λεγόμενων ‘κοινωνικών κινημάτων’, τα οποία όμως τόσο λόγω του σχετικά μικρού μεγέθους τους, όσο και ως διεκδικητές λύσεων μόνο για τα μέλη τους καταλήγουν στην αλληλοϋπονόμευση και σε ασταμάτητους ανταγωνισμούς με αποτέλεσμα να λειτουργούν ως δυνάμεις αναπαραγωγής του καπιταλιστικού συστήματος.
Το δίλημμα, όμως, του 21ου αιώνα είναι ‘κοινωνικά μικροκινήματα’, που κονιορτοποιούν την κοινωνική δυναμική, ή Ενιαία Κινηματική Κοινωνία που θα διεκδικήσει και θα καταφέρει να υπερβεί ήπια ειρηνικά και αμετάκλητα τον καπιταλισμό, μέσα από έναν βαθύ και παγκόσμιο Μεγάλο Κοινωνικό Μετασχηματισμό προς την κατεύθυνση της κοινωνικής αυτοδιεύθυνσης στην μορφή της άμεσης δημοκρατίας και του αταξικού ουμανιστικού πολιτισμού της κοινωνικής ισότητας;
Η κρισιμότητα, βέβαια, του θέματος θα χρειαστεί κι’ άλλες πολλές, πιο συστηματικές προσπάθειες μελέτης και έρευνας, μέχρι να ολοκληρωθεί ο Μεγάλος Αταξικός Ουμανιστικός Μετασχηματισμός της σύγχρονης κοινωνίας/ανθρωπότητας. Οι πιθανότητες αυτός ο μετασχηματισμός να ξεκινήσει από τις δυνάμεις της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σχετικά μεγαλύτερες, κι’ αυτό για δυό κυρίως λόγους:
Πρώτον, επειδή οι λαοί της Ευρώπης και κύρια της Νότιας Ευρώπης με αφετηρία τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, υπήρξαν διαχρονικά οι πρωτοπόροι στους κοινωνικούς αγώνες για κοινωνική πρόοδο και
Δεύτερον, γιατί οι επιμέρους ‘εθνικές’ ηγεσίες και ιδιαίτερα η ευρωενωσιακή ηγεσία τους, έχουν υποταχθεί ολοκληρωτικά στα ηγεμονικά σχέδια των Ενωμένων Πολιτειών Αμερικής, σε βαθμό που καθιστά ολόκληρη την Ευρώπη στόχο της καταστροφικής ενδοϊμπεριαλιστικής σύγκρουσης για την παγκόσμια ηγεμονία, γεγονός προσβάλει και εξεγείρει τους Ευρωπαϊκούς Λαούς σε βαθμό αναζήτησης ενός κοινού διεξόδου προς τον πολιτισμό της κοινωνικής ισότητας ο οποίος μπορεί να υλοποιηθεί μόνο στο πλαίσιο ενός Μεγάλου Ευρωπαϊκού Αταξικού Ουμανιστικού Μετασχηματισμού, που για μια ακόμα φορά θα πυροδοτήσει αντίστοιχες παγκόσμιες εξελίξεις που θα οδηγήσουν ολόκληρη την ανθρωπότητα στο επόμενο σκαλί της κοινωνικής προόδου, στον αταξικό ουμανιστικό πολιτισμό.
Σ’ αυτήν την προσπάθεια δεν περισσεύει κανένας και όποιος έχει κάτι καλύτερο να προτείνει, ας μην το κρατάει για τον εαυτό του. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, γιατί ο καλύτερος κόσμος που αποτελεί το διαχρονικό όραμα των δυνάμεων της εργασίας, της επιστήμης και του πολιτισμού δεν μπορεί να είναι έργο προσώπων, ‘ηρώων’, λαϊκιστών, δημαγωγών, και συστημικών κομμάτων, ούτε φυσικά και κλειστών παρεών και κατασκευασμένων σε ηγεμονικά σκοτεινά γραφεία ‘αρχηγών’ και εξουσιαστικών ομάδων. Προφανώς δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι έργο ούτε ΝΑΤΟϊκών σχεδίων για την παγκόσμια ηγεμονία της Δύσης υπό αμερικανική κυριαρχία, ή την παγκόσμια ηγεμονία της Ανατολής υπό ρωσοκινέζικη κυριαρχία. Οι λαοί του πλανήτη δεν έχουν να επιλέξουν μεταξύ των δυό καπιταλιστικών καταστροφικών στρατοπέδων γιατί έχουν την δική τους στρατηγική της κοινωνικής ισότητας που διατρέχει, ως φωτεινό μονοπάτι, ολόκληρη την ιστορία, αλλά και την προϊστορία της ανθρωπότητας με προοπτική να υπάρξει ασφαλής πορεία προς ένα κοινό για όλη τη γήινη ανθρωπότητα, μέλλον.
Εμείς όλοι ως άτομα, ως Κινηματικές Κοινωνίες και ως συνεργαζόμενη ανθρωπότητα θα πραγματοποιήσουμε τον Μεγάλο Αταξικό Ουμανιστικό Μετασχηματισμό, για να καταργηθεί η καπιταλιστική βαρβαρότητα, η αδικία, η κοινωνική ανισότητα και ο πόλεμος, προκειμένου να καταστεί εφικτό το πέρασμα σε έναν καλύτερο και ειρηνικό κόσμο, ο οποίος σήμερα, στον 21ο αιώνα, δεν είναι μόνο αναγκαίος, αλλά εφικτός και αναπόφευκτος για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους και του πολιτισμού του.
Καιρός για άλλες ψευδαισθήσεις δεν υπάρχει, γιατί ο Τραμπισμός εξοπλίζει όλους τους ‘πρόθυμους συμμάχους’ του για τον επόμενο καταστροφικό αρμαγεδδώνα, τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την άλλη μεριά οι Ασιάτες ‘επιτίθενται αμυνόμενοι’ και ο νεογερμανισμός ξαναξύπνησε με το όνειρο του Τέταρτου Ράιχ. Σκεφτείτε, Ξανασκεφτείτε και Αντισταθείτε, ΕΔΩ, ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΥ, για να υπάρξει Αύριο για όλους.
_______________________
https://biblionet.gr/k%C3%B3stas-l%C3%A1mpos-c35266
https://classlessdemocracy.blogspot.com/2025/11/16.html,
[2]. Πολάνυι Καρλ, Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 55.
[3] «Εἰ γὰρ ἕκαστον τῶν ὀργάνων δύναιτο κελευόμενον ἢ προαισθανόμενον ποιεῖν τὸ αὐτοῦ ἔργον, ὥσπερ τὰ Δαιδάλου ἢ τὰ τοῦ Ἡφαίστου λεγόμενα ὅσα ὁ μῦθος φησὶν αὐτὰ κινεῖσθαι, εἰ μὲν οὖν ἡ κερκίς αὐτὴ ὕφαινε καὶ ἡ πλῆκτρος αὐτὴ ἐκινεῖτο, οὐδὲν ἂν ἐδέησε τῶν οἰκετῶν οὐδὲ τῶν δεσποτῶν», Αριστοτέλης, Πολιτικά, Βιβλίο 1, Κεφάλαιο 4, δ.
[4] Park Robert E. and Burgess Ernest W., Introduction to the Science of Sociology, University of Chicago Press, 1924.
[5] Καστοριάδης Κορνήλιος, Η αναγέννηση ενός δημοκρατικού κινήματος, https://www.aftoleksi.gr/2025/03/11/synenteyxi-kastoriadi-1991-anagennisi-enos-dimokratikoy-kinimatos/
