Τοξικές θεσμίσεις, ταυτότητες, κοινωνίες

 

(Οι Εκδόσεις ΚΟΥΚΚΙΔΑ παρουσιάζουν το νέο βιβλίο του Κώστα Λάμπου)

Τοξικές κοινωνίες και τοξικοί άνθρωποι υπάρχουν επειδή υπάρχουν βίαιοι τοξικοί θεσμοί, τοξικές δομές, τοξικές ιδέες και τοξικές κοινωνικές σχέσεις, που οδηγούν σε τοξικές ταξικές ταυτότητες. Τοξικές ιδέες, συναισθήματα και συμπεριφορές, όπως η ανασφάλεια, ο φόβος, το μίσος, η περιφρόνηση, η υπεροψία, η κατωτερότητα, ο φθόνος, η ζήλια, η απληστία, η θρησκοληψία, ο ιδεολογικός φανατισμός, ο εθνικιστικός παροξυσμός, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, ο φασισμός, ή ψευδαίσθηση περί ‘περιουσιότητας’, με την έννοια της ‘κοσμοσωτήριας’ ελίτ και του ‘ευλογημένου’, του μοναδικού αγαπημένου λαού του ‘θεού’ κ.ά. δεν είναι παρά κοινωνικά αιτιατά και σημαινόμενα. 

Όλα αυτά δεν έχουν, παρά τους ισχυρισμούς τοξικών εγκεφάλων, καμία σχέση με την ιστορικά και κοινωνικά διαμορφωνόμενη ανθρώπινη φύση, αφού ένα άτομο που γεννιέται ευάλωτο και ανίκανο να επιβιώσει μόνο του, επιβιώνει και μεγαλώνει φυσιολογικά χάρη στην αγάπη, τη φροντίδα και την αφοσίωση των γονιών του, της οικογένειάς του, του περιβάλλοντός του και της κοινότητας στην αγκαλιά της οποίας γεννήθηκε, αποδίνοντας σε όλους αυτούς την ευγνωμοσύνη του και ανταποδίδοντας το ίδιο και στους δικούς του απογόνους. Ούτε έχουν καμία σχέση με τη λεγόμενη ‘θεία και αθάνατη ψυχή’ του πλατωνικού ιδεαλισμού και των σκοταδιστικων και εξουσιαστικών ιερατείων. Ούτε, φυσικά, έχουν καμία σχέση με τη φυσιολογία του εγκεφάλου, όπως ισχυρίζονται εκείνοι που προσπαθούν να ‘βελτιώσουν’ τον λεγόμενο ‘ατελή άνθρωπο’ με ‘διορθωτικά εμφυτεύματα’, προκειμένου να διαιωνίσουν την κυριαρχία των λίγων επί των πολλών. Αντίθετα, η συστημική κοινωνική τοξικότητα, εξατομικευμένη με διάφορους τρόπους και μορφές, είναι το αποτύπωμα της υλικής και πνευματικής πραγματικότητας και των τοξικών κοινωνικών συνθηκών στις οποίες ζούμε, πάνω στον εγκέφαλο, στο μυαλό, στο Νου, στη συνείδηση και στην πνευματική μας υπόσταση, που καθορίζουν, ως ‘μαγικά σπήλαια’, ανθρώπινους τύπους, κοινωνικούς ρόλους, συμπεριφορές και ‘ταυτότητες’.

Μήτρα όλων αυτών είναι ο βαθμός τοξικότητας του τρόπου κοινωνικής συμβίωσης, δηλαδή του κοινωνικού συστήματος, ο οποίος καθορίζεται σχεδόν μονοσήμαντα από τον τρόπο παραγωγής και διανομής όλων των απαραίτητων υλικών και πνευματικών αγαθών και συνθηκών ύπαρξης των ανθρώπων και των κοινωνιών τους. Ο τρόπος παραγωγής και κατά συνέπεια ο τρόπος κατανομής του κοινωνικού πλούτου καθορίζεται αποκλειστικά και μονοσήμαντα από τη σχέση της κοινωνίας με τα μέσα παραγωγής, ταυτόχρονα, και από τον αντίστοιχο κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας, δηλαδή, από τη θέση κάθε μέλους της κοινωνίας, ατομικά και συλλογικά, σε αυτή τη διαδικασία.

Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι για εκατομμύρια χρόνια η κοινωνικά αυτοδιαχειριζόμενη κοινοτική ιδιοκτησία επί των μέσων παραγωγής εξασφάλισε, μέσω της αμοιβαίας και αλληλέγγυας συνεργασίας, την επιβίωση του είδους και οδήγησε την κοινωνία/ανθρωπότητα αργά αλλά σταθερά από τις σπηλιές στον πολιτισμό. Η εκτροπή προς την κοινωνική ανισότητα, τον ανταγωνισμό, τους πολέμους και την κυριαρχία των λίγων επί των πολλών επιτεύχθηκε με την, κατά την δουλοκτητική περίοδο, de facto και de jure επιβολή τής ατομικής ιδιοκτησίας, η οποία κατάργησε τον αταξικό, αυτοδιαχειριστικό κοινωνικό καταμερισμό της Εργασίας. Η ατομική ιδιοκτησία, ως αποκλειστικό προνόμιο του πατέρα, χώρισε τις κοινωνίες σε ‘ελεύθερους’ κατόχους των μέσων παραγωγής και σε ‘δούλους’ ακτήμονες προλετάριους, οι οποίοι για να ζήσουν πουλούσαν και πωλούν ακόμα την εργατική τους δύναμη στα αφεντικά, δηλαδή στους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής. Η εξέλιξη αυτή έκλεισε την περίοδο της πρωτόγονης μητριαρχίας, που βασιζόταν στην κοινοκτημοσύνη και στην αυτοδιαχείριση, και ονομάστηκε πατριαρχία λόγω της πατριαρχικής/ιδιοκτησιακής δομής της κοινωνίας, που βασιζόταν στον άνδρα/πατέρα ως αποκλειστικό ιδιοκτήτη των μέσων παραγωγής, για την εποχή εκείνη. Ακολούθησε το ενδιάμεσο στάδιο της μεσαιωνικής φεουδαρχίας με τον υποτιθέμενο ‘θεό’ ως αποκλειστικό ιδιοκτήτη των μέσων παραγωγής, με αυτόχριστους εκπροσώπους του τους ίδιους τους δημιουργούς του, για να συνεχιστεί, με την έλευση του καπιταλισμού, η αυθεντική ατομική ιδιοκτησία επί των μέσων παραγωγής, ανεξαρτήτως φύλου. Για την εδραίωση της ‘ιερής ατομικής ιδιοκτησίας’ και την εξασφάλιση της εξουσίας των εκάστοτε ιδιοκτητών, κατέστη αναγκαία η εμφάνιση της μονογαμικής, αλλά μόνο για την γυναίκα, οικογένειας, των οργανωμένων θρησκειών και του ταξικού κράτους με τους αντίστοιχους θεσμικούς και κατασταλτικούς μηχανισμούς, με αποτέλεσμα τις άγονες αντιπαλότητες και τους κατακτητικούς πολέμους, με κορυφώσεις τις σταυροφορίες, την αποικιοκρατία, τον ιμπεριαλισμό και τη σύγχρονη καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Αποτελεί ιστορική βεβαιότητα ότι η φύσει και θέσει τοξική ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής προκαλεί άμεσα και έμμεσα βίαιες ανισότητες, ανταγωνισμούς και καταστροφικούς πολέμους για να καταλήξει, καταργώντας το Εμείς για χάρη του εγωιστικού Εγώ, στην αποσύνθεση της κοινωνικής συνοχής, στις τοξικές κοινωνίες, στους τοξικούς ανθρώπους και στον τοξικό πολιτισμό. Η θεσμοποίηση όλων των σχετικών, με την σχέση της κοινωνίας και των μελών της με τα μέσα παραγωγής και κατανομής του κοινωνικού πλούτου, κοινωνικών κατηγορημάτων, παίρνει τη μορφή των πολλών τοξικών ταυτοτήτων με τις οποίες τα εκάστοτε σκοταδιστικά και εξουσιαστικά ιερατεία εφοδιάζουν τους εςξουσιαζόμενούς τους και τους παρατάσσουν σε τοξικούς στρατούς, ‘έτοιμους να σκοτώσουν και να σκοτωθούν’, με τις εκάστοτε τοξικές ταυτότητες σφιχτά δαγκωμένες για να αναγνωρίζονται τα κουφάρια τους. Είναι αυτή η τοξική πραγματικότητα που καθιστά τη ζωή μας τοξική και ακρωτηριάζει τη ζωτική μας ανάγκη για αναγνώριση, σεβασμό και αξιοπρέπεια, συνθήκες και καταστάσεις που ταυτίζονται με την κοινωνική ισότητα και την ελευθερία, αφού ελευθερία μεταξύ ανόμοιων ανθρώπων σε σχέση με τα θέλω μας και τα μπορώ μας δεν μπορεί να υπάρξει.

Αφορμή για το δοκίμιο αυτό ήταν το νέο βιβλίο του Francis Fukuyama, με τίτλο ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ. Το αίτημα της αξιοπρέπειας και η πολιτική της μνησικακίας, το οποίο, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και παρουσιάστηκε παντού με τυμπανοκρουσίες παρουσία του συγγραφέα του. Η κεντρική ιδέα αυτού του βιβλίου του Φουκουγιάμα είναι το ‘αίτημα για αναγνώριση’ και ‘αξιοπρέπεια’ ως αφετηρία για την ‘πολιτική ταυτότητας’. Καθώς το ξεφυλλίζει κανείς προσεκτικά και κριτικά συνειδητοποιεί ότι με τον όρο ‘αξιοπρέπεια’ ο Fukuyama εννοεί την αναγνώριση των εξουσιαστών, η οποία ταυτίζεται με την υποταγή των πολλών στην εξουσία των λίγων. Στο βαθμό που οι πολλοί αρνούνται την υποταγή τους και αγωνίζονται για κοινωνική ισότητα ως προϋπόθεση για την αξιοπρέπειά τους, τότε οι λίγοι, οι εξουσιαστές μνησικακούν εναντίον των πολλών εντείνοντας την εκμετάλλευση, την καταπίεση και την εξαθλίωσή τους, πράγμα που σημαίνει ότι η ‘αξιοπρέπεια’ των εξουσιαστών αφαιρεί το δικαίωμα και τη δυνατότητα των εξουσιαζόμενων να είναι αξιοπρεπείς, αφού η αξιοπρέπεια και η οικονομική και κοινωνική δουλεία αλληλοαποκλείονται. Πρόκειται για ένα νέο εγχειρίδιο, εγκώμιο της νεοφιλελεύθερης αυταρχικής ιδεολογίας που τα παπαγαλάκια του συστήματος σε όλο τον κόσμο αναλαμβάνουν να παρουσιάσουν ως ένα must για να είσαι in και ok, γεγονός που πρέπει να υποστεί την βάσανο ενός σοβαρού δημόσιου διαλόγου, για να αποκαλυφθούν οι ταξικές, τοξικές προθέσεις του συντάκτη του και των προστατών του.

Προφανώς ο Φουκουγιάμα αναφέρεται στην κοινωνία του εξουσιαστικού/τοξικού 1%, που καταπιέζει το 99% της ανθρωπότητας, η οποία φαίνεται να υπάρχει στα μυαλά και στους τραπεζικούς λογαριασμούς των ολιγαρχών και των ex officio ιδεολόγων της κοινωνικής ανισότητας. Αυτό συμβαίνει επειδή ο Φουκουγιάμα, ως κεντρικός υπερασπιστής του ηγεμονικού νεοφιλελευθερισμού, δεν θέλει ή δεν μπορεί, γιατί δεν του το επιτρέπουν τα αφεντικά του να δει ότι υπάρχει και μια άλλη κοινωνία, αυτή των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, που αγωνίζεται διαχρονικά για την αξιοπρέπεια μεταξύ ίσων και επομένως ενάντια στις δυνάμεις της κοινωνικής ανισότητας και για μια αυτοδιευθυνόμενη κοινωνία της ισότητας, της άμεσης δημοκρατίας και του αταξικού ουμανισμού.

Είναι, προφανώς, αυτοί οι διαχρονικοί αγώνες που, από τη μια πλευρά, μετατρέπουν σταθερά τον παραδοσιακό μονοδιάστατο άνθρωπο στον σύγχρονο πολυδιάστατο άνθρωπο, τον homo humanisticus universalis, που είναι σήμερα, στον 21ο αιώνα, ικανός και έτοιμος να αυτοδιαχειρίζεται την ζωή του και την κοινωνιά του και να μην έχει ανάγκη από αφεντικά. Είναι η ίδια εξέλιξη, που από την άλλη πλευρά, τρομάζει τα σκοταδιστικά και αυταρχικά ιερατεία, γιατί αισθάνονται ότι το τέλος τους είναι κοντά και προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο με απροκάλυπτη βία, ψέματα, αφορισμούς και γιατροσόφια. Έτσι ο υπαινιγμός του Φουκουγιάμα, που παρουσιάζει ως μνησικακία τους κοινωνικούς αγώνες των δυνάμεων που αρνούνται την κοινωνική ανισότητα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα και οραματίζονται κοινωνική ισότητα, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια μεταξύ ίσων και για όλους, καταλήγει να είναι ένας αγοραίος παραλογισμός και μια ιδεολογική διαστροφή, που μετά το ‘τέλος της ιστορίας’ μας παρουσιάζεται, με τις τοξικές ‘πολιτικές ταυτότητας’, ως το τέλος της Λογικής.

Είναι αυτές οι αντιλήψεις, τα κρυφά νοήματα και τα παραπλανητικά μηνύματα που προσπαθεί να στείλει, μέσω των οπαδών και των διαφημιστών του σε όλο τον κόσμο, στο συλλογικό υποσυνείδητο των αναγνωστών του, για τόσο σημαντικά ζητήματα, με δόλωμα ένα περίεργο είδος εξουσιαστικής αξιοπρέπειας, ταυτισμένης με την κυριαρχία των λίγων επί των πολλών, που με με οδήγησαν στην αναζήτηση της ρίζας της συστημικής τοξικότητας, της τοξικότητας του παρακμιακού, απάνθρωπου, καταστροφικού και άρα επικίνδυνου καπιταλισμού, αποτέλεσμα της οποίας είναι το δοκίμιο που κρατάτε στα χέρια σας.

Κι’ όποιος έχει κάτι καλύτερο να προτείνει, ας μην το κρατάει για τον εαυτό του, γιατί η σιωπή, μπροστά στον φόβο της εξουσίας και των φετίχ της, των ‘θείων’ σκιάχτρων, που μας εξοικειώνουν με τον τρόμο και τη φρίκη της ανισότητας, της αδικίας, της προσβολής, της φτώχειας, της πείνας και του βίαιου θανάτου, του ιμπεριαλιστικού πολέμου, αλλά και με τον εφιάλτη της γκροτέσκας καθημερινότητας, δεν είναι χρυσός, αλλά η συνενοχή, ηθελημένη ή αθέλητη, είναι σχεδόν αδιάφορο. Ο διάλογος δεν έβλαψε ποτέ κανέναν, εκτός από εκείνους που μας θέλουν βουβούς, κωφούς, τυφλούς και σκλάβους ανύπαρκτων ‘πανάγαθων θεών’, στο όνομα των οποίων οι ακόμα υπάρχοντες αφέντες και εξουσιαστές σφαγιάζουν την ανθρωπότητα και καταστρέφουν την κοινή μας πατρίδα και το κοινό μας σπίτι, τον μοναδικό και πανέμορφο πλανήτη Γη, την κορωνίδα του αναρχοατελευτητου και μεγαλοπρεπούς Σύμπαντος

______________________

ΚΟΥΚΚΙΔΑ: Θεμιστοκλέους 37, 10677 Αθήνα.

Τηλ: 210 3802644, FAX: 210 3839930,

E-mail: koukkida.edit@yahoo.gr